اخبار انجمن

رایزن اقتصادی اما سیاسی؟

تاریخ : 1397/05/17


انتقادات و انتظارات بخش خصوصی از وابسته های اقتصادی کشور در سفارت خانه ها

روزانه از هر گوشه و کنار خبرهای تلخی از رکود بخش های مختلف اقتصادی، نوسان های عجیب و غریب نرخ ارز و بازگشت کابوس تحریم ها به گوش می رسد. در این شرایط بحرانی به نظر می رسد که بخش دولتی سرانجام به اهمیت و نقش صنعت حمل و نقل بین المللی در ارزآوری و درآمدزایی پی برده است. ایجاد معاونت حمل و نقل در زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی و اداره اقتصادی در وزارت خارجه نشان از توجه هرچند دیرهنگام دولت به این حوزه دارد. اما توسعه روابط اقتصادی با دیگر کشورها نیازمند یک دیپلماسی فعال در این زمینه است و عملکرد سفارت خانه ها از اهمیت زیادی برخوردار است. اما فعالان بخش خصوصی بر این باورند که تاکنون سفیران ایران نتوانسته اند، انتظارات بخش اقتصادی را آن طور که باید و شاید برآورده کنند و این امر ناشی از نگاه صرفاً سیاسی وزارت خارجه و سفیر اعزامی به کشورهای دیگر است. در این راستا بر آن شدیم که با دو تن از اعضای اتاق بازرگانی ،صنایع ،معادن و کشاوزی ایران گفت گو کنیم .
نایب رئیس اول کمیسیون حمل و نقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران به ترابرد می گوید: بزرگترین مشکلی که فعالان اقتصادی و حمل و نقلی در حوزه عملکرد وزارت خارجه دارند این است که اکثر سفیران و افراد دیپلماتی که از کشور ما فرستاده می شوند، در عمل هیچ نگاه اقتصادی به موضوع نداشته و با رویکرد سیاسی به کشورهای دیگر می روند.
به گفته فاطمه قنبرپور، وزارت خارجه و سفیران صرفاً درگیر دعواهای سیاسی، بحث های قومیتی و جغرافیایی هستند و اگر یک گردشگر ایرانی در سفر با مشکل مواجه شود یا بازرگانی، هنگام بستن قرارداد با طرف خارجی مشکل پیدا کند با رفتاری غیر مسئولانه از سوی سفارت کشور خود رو به رو می شود.
وی ادامه می دهد: در این وضعیت یک راننده حمل کالا که پیوسته تردد میکند،متاسفانه اصلا در حوزه بازرگانی جایی برای او در نظر گرفته نشده است و به مشکلات او نیز رسیدگی نمی شود. تنها کاری که سفارت برای راننده انجام می دهد این است که، اگر گذرنامه او گم شود، سفارت به او نامه می دهد.
قنبرپور به مشکلات تاجران و بازرگانان نیز اشاره کردو گفت: وقتی طرف خارجی پول من را نمی دهد و بعنوان یک بازرگان ایرانی به سفارت خانه مراجعه می کنم آنها حتی حاضر به برقراری یک تماس برای پیگیری نمی شوند، اینها همه به این دلیل است که جایگاه سفارتخانه های ما در کشورهای خارجی صرفا سیاسی شده است.
وی از رایزن های اقتصادی وزارت صنعت و معدن نیز گلایه مند است و خاطرنشان کرد: حتی رایزن های بازرگانی که از وزارت صنعت و معدن فرستاده می شوند هم با رویکرد سیاسی و بر اساس روابط به آنجا می روند. بهتر است حداقل رایزن های بازرگانی را از بخش خصوصی مانند خانه صنعت و معدن، اتاق بازرگانی یا انجمن ها انتخاب کنند، تا حداقل نگاه آنها اقتصادی باشد و اگر مشکلی برای یک بازرگان یا راننده پیش آمد کسی پاسخگوی آنها باشد.
قنبرپور به امکانات رفاهی مناسب رایزن ها در کشورهای دیگر و نگاه دولتی آنها به مسائل اشاره می کند، که در چنین شرایطی نمی توانند، مشکلات بخش خصوصی را درک کنند. به گفته وی، رایزن ها حقوق خود را بصورت ارزی دریافت می کنند، خانواده آنها در خانه کنسولگری با مصونیت سیاسی در ساختمان هایی که پیش از انقلاب در بهترین نقاط کشورهای خارجی خریداری شده اند زندگی و کار می کنند و از حال راننده و بازرگانی که بخاطر یک بخشنامه خلق الساعه 15 روز پشت مرز معطل مانده و در تلاش برای چرخاندن چرخ اقتصاد کشور است اطلاعی ندارد.
وی بر این باور است که صرفاً آموزش یک سفیر نمی تواند در این حوزه مفید باشد زیرا یک سفیر باید نگرانی ها و دغدغه هایی که بازرگانان و رانندگان با آن رو به رو هستند را با همه وجود درک کند و این تنها در صورتی امکان پذیر است که رایزن اعزامی بی طرف، غیرسیاسی، مسلط به امور اقتصادی و از بخش خصوصی باشد.
قنبرپور می افزاید: اکنون در برخی از کشورهای همسایه رایزن های اقتصادی مخالف بخش خصوصی هستند زیرا
نمی خواهند مناسبات سیاسی خود در آن کشور را به خطر بیندازند. این در حالی است که رایزن ترکیه برای یافتن مشتری در نمایشگاه ها حضور پررنگ دارد و از هیچ تلاشی در حوزه اقتصادی و برای بخش خصوصی کشور خود دریغ نمی کند.
اگر اولویت سفیر، اقتصاد نباشد از رایزن کاری ساخته نیست
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی،صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز بر ضرورت حضور وابسته های اقتصادی در سفارتخانه تأکید می کند و می گوید: اصولا وجود وابسته های اقتصادی در سفارتخانه ها امری بسیار ضروری است که ما پیگیری فراوانی برای آن انجام دادیم. در برخی از کشورها مثل عراق عملکرد خوب و با ارزشی داشته اند اما در برخی از کشورها عملکرد مناسبی رخ نداده است.
به گفته محمدحسین روشنک، وقتی بحث وابسته های اقتصادی از سازمان توسعه تجارت مطرح شد، هدف این بود که افراد متخصص که در این زمینه تجربه و تخصص لازم را دارند انتخاب شوند اما مبرهن است که وقتی از نیروهای ستادی و اداری سازمان توسعه تجارت انتخاب شوند، اثر مطلوبی نخواهد داشت و تخصص اجرایی ندارند. بطور کلی بحث استقرار وابسته بازرگانی در سفارتخانه ها موثر بوده اما تا مطلوب بودن فاصله دارد.
روشنک درباره مشکلات رانندگان و شرکت های حمل و نقل در کشورهای هدف خاطرنشان می کند: در این زمینه شرکت های حمل و نقل باید به رانندگان آموزش دهند، آنها را توجیه کنند و به خطراتی که ممکن است آنها را تهدید کند آگاه کنند. این آموزش متأسفانه در گذشته وجود نداشت و باید به این مسئله توجه ویژه داشت.
به گفته وی رایزن ها و سفرا در بسیاری از کشورها خوب عمل کرده اند اما در کشور ترکمنستان ممکن است کار سخت بوده باشد. در هر صورت نتیجه رضایت بخشی کسب نکرده ایم که شاید بدلیل سختی کار در آن کشور بوده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی مشهد، خاطرنشان می کند: عملکرد رایزن های اقتصادی در صورتی می تواند مفید و موثر واقع شود که سفیر خود، اقتصاد را بفهمد و به آن آشنایی داشته باشد. در غیر این صورت کار خاصی از رایزن برنمی آید و نمی توان انتظار خاصی از وی داشت.
روشنک به عملکرد سفرای دیگر کشورها در ایران اشاره می کند و می افزاید: در ایران برای چند کار اقتصادی که چینی ها در نیشابور و استان دارند بارها سفیر چین را مشاهده کردیم، که به شرکت های استان برای پیگیری کار فعالان اقتصادی کشور خود رجوع کرده بود.
وی اضافه می کند: در واقع سفرای ما باید اقتصاد را درک کنند و بدانند مأموریت اصلی آنها همین است. اگر به اینجا برسیم که در حوزه مأموریت سفیران، اقتصاد در اولویت قرار بگیرد، خود به خود رایزن ها هم فعال می شوند وگرنه عملکرد رایزن مفید نخواهد بود.
روشنک به موقعیت مناسب کشور ازبکستان از لحاظ اقتصادی اشاره و اظهار می کند: سال ها بود که با کشور ازبکستان بدلایل سیاسی رابطه اقتصادی خوبی نداشتیم اما خوشبختانه اخیراً روابط سیاسی و اقتصادی ما رو به بهبود است و در بحث حمل و نقل هم به آهستگی بهتر می شود. اما الان بطور مثال چند هزار تن سیمان از ایران درخواست کرده اند، کالایی که ما در ایران دپو داریم اما متأسفانه هنوز زیرساخت حمل و نقل ریلی ما از نظر تأمین واگن جوابگو نیست و حمل و نقل جاده ای نیز گران تمام خواهد شد.