در گفتگو با خلیل بیدل مطرح شد: خود تحریمی؛ ترانزیت را فلج کرده

با توجه به مشکلات عدیده ای که سالهاست که گریبان گیر شرکت های حمل ونقل بین المللی است به سراغ خلیل بیدل رئیس هیات مدیره شرکت حمل ونقل بین المللی آبان راه رفتیم تا در خصوص مشکلات و راه حل ها با ایشون گفتگو کنیم .
. لطفا به مهم ترین مشکلات حوزه حمل و نقل ترانزیت در کشور طی سال‌های اخیر اشاره‌ای بفرمایید؟ در حال حاضر این حوزه چه سهمی در اقتصاد کشورمان دارد؟ اگر مشکلات سامان بگیرند، ظرفیت واقعی آن چقدر است؟
مشکلات حوزه حمل ونقل بسیار است ، هنوز حمل و نقل ما خصوصی نیست و بیشتر آن همچنان در دست شرکت های دولتی است ، برای مثال چابهار در اختیار دولت است و اگر شرکت ها را در آن سهیم میکردند بهتر میشد و در حالی فعلا دولت در چابهار بار حمل میکند برای راه انداختن این کریدور ، عملا هیچ شرکتی سهیم نیست .
ادارات متعددی در امر حمل ونقل دخیل هستند از استاندارد گرفته تا سازمانهای موازی و برخی از اینها به ترانزیت به عنوان منبع در آمد نگاه میکنند .برای مثال برای ترانزیت مواد محترقه از کشور ، مبلغی حدود 5000 هزار دلار وزارت دفاع میگیره و این یکی از معضلات است و باعث اتلاف وقت هم میگردد و از دیگر مشکلات ترانزیت زمان بر بود آن در کشور ماست ، بار در کشور های دیگر با سرعت حرکت میکند ولی در کشور ما حدود 5 تا 6 روز طول خواهد کشید و دیگر این، امری عادی شده و هر اندازه هم به مسئولین گفتیم ولی فایده ای نداشته ، اصلا در گمرک خط سبزی وجود ندارد و در سیستم epl تماما خط قرمز هست و تمام بار ها برای ارزیابی فرستاده می شود و این باعث فلج شدن صنعت حمل ونقل میشود .در حال حاضر ما سهم ناچیزی از ترانزیت بین المللی داریم و بزودی این صنعت به دست رقبای ما خواهد افتاد .
• 2- جایگاه ترانزیتی ایران در منطقه چگونه است؟ طی این سال ها استقبال از مسیر ترانزیتی ایران بیشتر شد یا کمتر؟ دلایل آن را اشاره بفرمایید؟
-الان چه کشورهایی رقیب ما به شمار می آیند؟ آن ها چه تمهیداتی برای رشد این بخش در کشورشان داشته اند؟
فعلا از لحاظ ترانزیت ما در منطقه از جایگاه برتری برخورداریم ولی این دلیل نمی شود که مدیران ما مطرح میکنند و کشور های دیگر بیکار ننشسته ا ند و در حال ایجاد کریدور ها ی جدید با مزایای بهتر هستند چندی پیش چین وزرای امور خارجه افغانستان و پاکستان را به چین دعوت کرده بود برای حل اختلافات فی مابین دو کشور و ارتقای صنعت حمل ونقل بین این دوکشور از طریق چین که در حال حاضر دست به احداث جاده ای به بندر گوادر نموده است و آن بندر را برای 50 سال اجاره نموده است و در حالی که چین از طریق ریل و جاده به افغانستان و آسیایه میانه متصل است ولی به دنبال کاهش هزینه است و هر زمان آرامش در افغانستان حاکم شود طی 5 یا 6 سال آینده به راحتی مسیر ترانزیتی ایران را دور خواهند زد و این در حجم ترا نزیت ما تاثیر خواهد داشت .
در مورد بحث هزینه که مطرح کردید باید مثالی بزنم ، قبلا بار داشتیم مزار شریف و لی الان چین آمده با سرمایه گذاری از بندر نیمبو بار ظرف دوهفتهف برابر با هزینه ای که از بندر عباس به مزار شریف حمل میکنیم حمل میکنه و به غیر از هزینه دریایی هزینه را پایین آورده و متاسفانه بار ترانزیتی این سمت را از دست دادیم ما میبینیم که نردبان اقتصاد با شیب ملایم در حال سقوط در کشور است .
وقتی مسئولین بالا دستی متوجه حمل ونقل نمی شوند و فقط تصور شون از حمل و نقل یک کامیون است .
و در حال حاضر ما تنها به خاطر نا امنی کشور های همسایه و موقعیت جغرافیایی مان است که ما توانستیم تا به اکنون کار کنیم ولی اگر شرایط تغییر کند و امنیت باشد ترانزیت حذف خواهد شد کما اینکه هم اکنون نیزاز طریق قزاقستان داره حمل میشود
زیر ساخت حمل ونقل نداریم همین جاده های ترانزیتی کریدور ها پس از سال ها هنوز ساخته نشده و دولاینه هست حکایت حمل ونقل ما مثل آدم مریضی است که به جای درمان اساسی صرفا با مسکن دردش را آرام میکند .
در ترکیه ماشین های روز دنیا با بهره صفر درصد در اختیار شرکت های حمل ونقل قرار میگیرد و حتی کشور های اطراف هم همینطور به طوری برخی از شرکت های حمل ونقل ایرانی مجبور به خرید ناوگان خارجی هستند تا در ایران کار کنند که این بسیار جای تاسف دارد که ناوگان ایرانی بشدت فرسوده و قدیمی است و هر روز هزینه تعمیر آن بیشتر و اکثرا کار ندارنداین در حالیست که ناوگان خارجی به صورت خالی وارد کشور شده و از جاهای مختلف بار ترانزیتی را حمل میکند و حتی در حال حمل گاز ترانزیتی از طریق ایران بین کشور های همسایه هستن در کشور ترکیه 80 درصد ناوگان مربوط به شرکت هاست ولی در ایران 95 درصد ناوگان خود مالک اند و این باعث نزاع بین شرکت ها و رانندگان شده است کشور ترکیه در منطقه اروپا و آسیا حرف اول ترانزیت را میزند در حالی که سالهای قبل ما به ناوگان فرسوده ترکیه میخندیدیم حالا ما مضحکه خاص و عام شدیم .
آینده بازار ترانزیت را در ایران چگونه می بینید؟ آیا می توان به رشد آن امیدوار بود؟ راهکار را در چه می دانید؟
در خصوص آینده بازار ترانزیت ما هنوز امن ترین راه و پرسرعت ترین مسیر زمینی ترانزیت در منطقه هستیم و شرکت های حمل ونقل فعال داریم ، ولی بحث این است که دولت چقدر میخواد از بخش خصوصی حمایت کند .
سازمان های دولتی به دنبال بهبود ترانزیت نیستند بلکه به دنبال منافع خود و ایجاد در آمد برای خود هستند ولی در تمام دنیا به بخش خصوصی بها میدهند تا میزان اشتغال را زیاد کنند ولی در ایران برای بخش ترانزیت که ادارات دولتی به دنبال رفتار ها متقابل بین المللی هستند بدون اینکه فکر کنند چه ضربه ای به بخش خصوصی داخلی میزنند و روز به روز هزینه ها افزایش میابد .
باید پرسید که مسئولین به دنبال رونق ترانزیت هستند یا افزایش در آمد دولت ؛ تا زمانی که به در آمد دولت فکر میکنند به بخش خصوصی بها نمیدهند هیچ کدام از مشکلات حل نخواهد شد برای مثال درگمرک تعرفه هایی در نظرگرفته میشود هر چه ارزیاب قاچاق بیشتری بگیرد درصد در آمد آن بیشتر میشود .
دیگر معضل این صنف این است که متاسفانه ما نمیدانیم که جزو صنعت هستیم یا خدمات به طور مثال وقتی برای گرفتن وام به بانک مراجعه میکنیم وام با 22 درصد سود باز پرداخت محاسبه میکنند و معتقدند که ما جز مشاغل خدمات هستیم و خدمات حمل ونقل را بر عهده داریم ولی زمانی که در اداره مالیات، مالیات را محاسبه مکنند مار اجزو صنعت آورده و برای تمام فعالیت ها ی حمل ونقل مالیات منظور میگردد و این باعث سردر گمی ما شده و اینجاست که ما خودمان را تحریم میکنیم و کم از تحریم های خارجی نیست.
یکی از معضلات اساسی ما عدم ثبات نرخ دلار است ، این مسئله شاید در وحله اول باعث خوشحالیمان شود ولی در دراز مدت باعث مشکلات فراوان و ضربه به اقتصاد کشور است اگر راننده ضعیف ، کارگر ضعیف و شرکت هم ضعیف باشه در نهایت کشور هم ضعیف خواهد شد در گذشته 2500 دلار میگرفتیم برای حمل بار و الان هم 2500 دلار میگیریم ولی این دوقیمت از لحاظ ارزش با توجه به زمان کاملا با هم متفاوت هستند .
قبلا کشور های اطراف از ایران کفش گالش میخریدند ولی حالا دیگر جنس ایرانی هم نمیخرند و صادرات ما هم با مشکل مواجه است . ورود ناوگان خارجی در کشور ما با چه دیدگاهی است آیا سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای فقط به خاطر تن کیلومتر و سودی که میگیرد اجازه ورود به ناوگان خارجی میدهد . ماشین افغان میاد از اردبیل بار میزنه بر میگرده ، ناوگان تاجیکی بین عراق و افغانستان و پاکستان از طریق ایران ترانزیت گاز میکنه و ناوگان ایرانی بدلیل فرسوده بودن و پر هزینه بودن اکثرا بیکار است این باعث فلج شدن ترانزیت خواهد شد .
ناوگان افغانی و تاجیکی با سرمایه شرکت های ایرانی در حال نو شدن است و شرکت های حمل ونقل ایرانی ناچارا در این کشور ها سرمایه گزاری میکنند .
در مورد وجود تعدد تشکل ها میشه گفت چند صدایی خوبه ولی زمانی که همه یه هدف رو داشته باشند ولی متاسفانه در حال حاضر در کشور هر شغلی چندین صنف و کانون و سندیکا داره و هر کدوم ساز خودشون رو میزنند به طور مثال بعد از انقلاب یکی از معضلات خود راننده بودن بود، در حال حاضر هم هنوز این مشکل حل نشده در کشور ها ی ترکیه ، المان و فرانسه راننده خود مالک بسیار کم است و هشتاد درصد مالکیت کامیون ها در اختیار شرکت هاست ولی در کشور ما کاملا برعکسه حدود 95 درصد کامیون ها خود مالکند و درصد کمی از این کامیون ها در مالکیت شرکت هست و این باعث شده که رانندگان تشکیل صنف و کانون و غیره بدهند و حتی در جایی دیده شده که طرف راننده بوده اومده شده دبیر یه صنف رانندگان که حتی نوشتن نامه رو هنوز بلد نیست برای مثال همین استان خراسان دو تا صنف حمل ونقل داره یکی مشهد و یکی خراسان متاسفانه انجمن مشهد با توجه به اینکه خیلی فعال هم نیست ولی بسیار به انجمن خراسان ضربه زده و باعث چند صدایی شده باید اصناف با هم جمع شده و به یک هدف واحد برسند همانند کاری که انجمن خراسان در گردهمایی انجمن ها کشوری کرد و باعث همبستگی بین انجمن ها شد ای کاش این حرکت بین انجمن رانندگان و شرکت ها هم ایجاد بشه تا باعث اتحاد بین صنف رانندگان و شرکت ها گردد و بسیاری از مشکلات را حل کنیم .
در اخر امیدوارم که رقابت ها ناسالم را کنار گذاشته و به ارتقای حرفه ای این صنعت بیاندیشیم و تلاش کنیم که معضلات و مشکلات حل شود از جمله مالیات بر ارزش افزوده ، نوسازی ناوگان فرسوده و....
از اقای کشاورزیان خواهش میکنم تسهیلات مربوط به نوسازی ناوگان رو بررسی کنند در حال حاضر وام 9 درصد میدهند ولی اینقدر شرکت های خودرو ساز قیمت ها رو بالا و پایین میبرند که نمیتوان از این تسهیلات استفاده کرد حمل ونقل بین المللی در دست شرکت های خصوصی است که سرمایه زندگی خود را در این کار گذاشتن اگر حمایت شویم باعث افزایش اشتغال و ارز آوری فراوان برای کشور خواهیم شد ولی اگر حمایت نشویم روز به روز از این بدتر خواهد شد و سرمایه ها تبدیل به صفر میشود .

قاچاق
قوانین کشور ما مربوط به امروز و دیروز نیست بلکه مربوط به سالهای گذشته هست و اکثر قوانین در گمرک نوشته میشود برای مثال اگر مامور گمرک کالای قاچاق کشف کند مبلغی به عنوان حق کشف میگیره .
غافل از این که اکثر قاچاق ها سازماندهی شده است و این قاچاق های کوچک تنها سرپوشی برای قاچاق ها ی بزرگ میباشد .
شرکت های حمل ونقل بین المللی نیازی به قاچاق کالا ندارند و در نود و نه درصد موارد هم تبرئه میشوند زیرا طرف سرمایه زندگی و اعتبارش رو گذاشته تا کار کنه چطور حاضر میشه اعتبارش رو از دست بدهد و وقتی هم تبرئه میشود حکم های یه سازمان رو سازمان دیگه قبول ندارد و این رفتار های سلیقه فقط باعث اتلاف وقت و هزینه و اعتبار شرکت میشود
ما طبق اظهاری که میشود اطلاع داریم و الان که دستگاه ایکس ری نصب شده و قبل از خروج از گمرک قابل شناسایی است و شرکت تبرئه میشود ولی در اکثر موارد قاچاق ترانزیت به سازماندهی شده اس چندی قبل با یکی از تجار صحبت میکردم و میگفت افرادی هستند که به صورت سازماندهی شده قاچاق وارد میکنند و کسی هم خبر دار نمیشود .
شرکت های خراسانی نیازی به حمل وکالای قاچاق ندارند با این حجم سرمایه ای که دارند دلیلی نداره اینکار را بکنند . متاسفانه قانونی که نوشته شده بخش خصوصی حق هیچ اظهار نظر و پیشنهادی را ندارد وفقط تماشاچیست در حالی که تمام این قوانین قرار روی بخش خصوصی اعمال بشه ولی اگر نظر بخش خصوصی هم بخواهند خیلی از مشکلات حل خواهد شد .
کشتیرانی ها چون قدرت مند هستن قوانین را به نفع خودشان تدوین کرده اند ولی بخش حمل و نقل خصوصی است و از اول تا اخر در ظن اتهام است حتی آن طرف مرز هم اگر مشکلی پیش بیاد شرکت حمل ونقل باید پاسخ گو باشد .
امیدواریم که روز به روز این مشکلات حل شود و بخش دولتی در کنار بخش خصوصی باشد نه در مقابل آن تا بتوانیم کشومون رو آباد کنیم .