حمل ونقل كالاي خطرناك راه آهن جمهوري اسلامي ايران

بسمه تعالي

مقدمه :

پيشرفت  علم وتكنولوژي دستاوردهاي وسيعي را براي بشربه همراه داشته است كه توليد كالاهاي متنوع از آن جمله ميباشد . نگهداري وحمل ونقل بسياري از همين كالاها داراي شرايط و ضوابط خاص ميباشد كه عدم رعايت آن مخاطرات زيادي را در پي خواهد داشت . بلاياي عظيمي كه در سالهاي اخير بعلت عدم توجه به حمل ونقل مواد خطرناك متوجه انسان و محيط زيست گرديده نشانگر اين واقعيت است كه انسان صاحب علم و تكنولوژي گاهي در مقابل عدم كنترل يافته ها و كشفيات خود چنان ناتوان است كه شاهد فجيع ترين حوادث در سالهاي اخير گشته است .

وجود هزاران نوع ماده شيميايي و استفاده هاي مختلف از آن موجب گرديده كه اين مواد در كنار مزايا و خدماتي كه براي انسان دارد سبب سلب آسايش و سلامتي او گردند.

مواد شيميايي زماني مفيد واقع مي‌شوند كه كاملاً در كنترل انسان قرار گيرند اما آتش سوزيهاي بزرگ ، انفجارات ، آلودگي محيط زيست و ... بيانگر اين است كه اگر كنترل ، شناخت و روش برخورد مناسب نباشدوقوع حادثه حتمي است . لذا        مي طلبد كه شرايط بسته بندي،حمل ونقل،علائم شناسايي مواد، تعرفه هاو... به گونه اي تهيه ،تنظيم ورعايت گردد كه مسائل جانبي آن به حداقل برسد.

با توجه به  رشد روز افزون حمل و نقل كالا به وسيله راه آهن اعم از حمل ونقل داخلي ويا صادرات ، واردات وبه ويژه ترانزيت و ازطرفي موقعيت خاص جغرافيايي ايران  بعنوان پل ارتباطي بين اروپا وآسيا   ونقش كليدي وتعيين كننده آن درشكوفايي ورونق تجارت شرق وغرب  مي طلبد كه راه آهن ازاين فرصت ها بنحومطلوب بهره برداري ونقش خودرادرتعامل باكشورهاي مستقل مشترك المنافع ( CIS ) و چين و ويتنام از يك طرف وكشورهاي تركيه وسوريه وسايركشورهاي خاورميانه واروپايي ازطرف ديگر ايفا نمايد.  درراستاي اهداف مذكوردرحال حاضر راه آهن ج.ا.ا. بطور همزمان دردوسازمان بين المللي بشرح ذيل عضويت داشته وبرحسب مورد تايع مقررات مربوطه‌به ويژه شرايط وضوابط كالاهاي خطرناك‌ مي باشد.

1- سازمان همكاري راه آهنها (OSJD ) : در ارتباط با راه آهن كشورهاي CIS و كشورهاي اروپاي شرقي و چين و ويتنام و كره تحت سازمان بين المللي OSJD و مقررات حمل ونقل كالا SMGS عضويت داشته‌ و به تبع آن از مقررات حمل ونقل كالاهاي خطرناك موسوم به ضميمه دو SMGS تبعيت مي كند .

2- سازمان UIC : درارتباط با همسايگان غربي خود ( تركيه ، سوريه ، كشورهاي خاورميانه وكشورهاي اروپايي) تحت سازمان بين الملليUIC ومقررات حمل ونقل كالا COTIF عضويت داشته وبه تبع آن ازمقررات حمل ونقل كالاهاي خطرناك موسوم به RID  تبعيت مي نمايد.

با توجه به اينكه تاكنون در  مقررات حمل و نقل داخلي راه آهن مقررات مدوني براي حمل ونقل كالاهاي خطرناك وجود نداشته لذا با آگاهي ازشرايط حمل كالاهاي خطرناك  بااستنادبه مقررات ضميمه دو SMGS و RID   نسبت به حمل اينگونه كالاها مبادرت مي‌گردد.

                   راه آهن ج.ا.ا

 اروپاي غربي                                   اروپاي شرقي ( CIS )

 سازمان UIC                                   سازمان OSJD

 مقررات COTIF                               مقررات SMGS

 مقررات كالاهاي خطرناك RID            مقررات كالاهاي خطرناك 2 SMGS

تمامي كالاهاي خطرناك  درهريك ازمقررات مذكورطبق فهرست توصيه شده از طرف سازمان ملل طبقه بندي شده اند و براين اساس هر كالائيكه جزء كالاهاي خطرناك محسوب گردد داراي يك كد چهار رقمي ميباشد كه به كدUN  معروف است . چنانچه  كالايي در فهرست كالاهاي خطرناك قرارگرفته باشد بايد طبق شرايط وضوابطي كه براي آن تعيين شده حمل گردد. حمل و نقل مواد يا كالاهايي كه تحت عناوين خاص در فهرست كالاهاي خطرناك وجود نداشته باشند ميتوان از عناوين ‹‹ عام ›› يا ‹‹ غيرخاص ›› استفاده نمود . حمل و نقل اينگونه مواد در صورتي مجاز است كه خصوصيات خطرناك آنها مشخص شده باشد . بنابراين ، اين قبيل مواد و كالاها را مي‌توان بر طبق تعاريف كلاس و استانداردهاي آزمايشي و نام موجود در فهرست كالاهاي خطرناك كه به طور صحيح آنها را وصف مي‌كنند كلاس بندي نمود.

     دراين كتاب سعي شده با استفاده از مقررات فوق و همچنين استاندارهاي سازمان ملل و مقررات  خاص كشورهاي CIS  ،ومقررات پراكنده درمقررات عمومي حركت وتعرفه حمل ونقل كالاومسافرباراه آهن مجموعه اي جامع وقابل استناد ومقررات يكساني تدوين گردد.

     سخني باخوانندگان:

     ازآنجايي كه سعي شده مجلدحاضر دراسرع وقت براي بهره برداري آماده گردد بديهي است كه ممكن است داراي ضعفها وكاستيهايي نيزباشد.لذا از آن خواننده محترم تقاضا دارد ازراهنماييها واصلاحات خود ما را بي‌نصيب نفرمايند.

فصل اول

تعاريف و مقررات عمومي

 ماده 1- تعريف كالاي خطرناك

عبارتند از مواد يا محصولاتي كه موقع جابجايي ، عمليات بارگيري يا تخليه و نگهداري ممكن است باعث انفجار ، آتش سوزي ، خرابي تجهيزات فني و سايركالاها و نيز

 مرگ ، مسموميت ، آسيب ، سوختگي ،  تشعشع و يا بيماري انسان يا حيوان

 گردد.

 ماده 2- كلاس كالاهاي خطرناك

موادومحصولات‌خطرناك‌ازنظرخصوصيات‌ونوع‌خطرشان‌به‌كلاسهاي‌زيرتقسيم‌مي‌شوند :

كلاس 1 : مواد منفجره و محصولات حاوي مواد منفجره

كلاس2 : گازهاي متراكم ، مايع شده و يا حل شده تحت فشار

كلاس3 : مايعات سريع الاشتعال

كلاس 4ــ مواد جامدسريع الاشتعال ، موادي كه به احتراق خود به خود تمايل دارند ، موادي كه در تماس با آب گازهاي قابل اشتعال توليد مي‌كنند.

1-4- مواد جامد سريع الاشتعال

2-4-مواد خود افروز ( خوداشتعال )

3-4- موادي كه در واكنش با آب گازهاي قابل اشتعال متصاعد مي‌كنند.

كلاس 5 : مواد اكسيد كننده و پراكسيدهاي آلي

1-5- مواد اكسيد كننده

2-5- پراكسيدهاي آلي

كلاس 6 : مواد سمي و عفوني ( آلوده كننده )

1-6- مواد سمي

2-6-مواد مسري ( عفوني )

كلاس 7 :  مواد راديواكتيو

كلاس 8 :  مواد سوزآور و خورنده

كلاس 9 :  ساير مواد و محصولات خطرناك

 توضيح هريك از كلاسهاي 9 گا نه مذكور به شرح ذيل مي‌باشد :

كلاس يك  –  مواد منفجره و فرآورده هاي حاوي مواد منفجره

اين كلاس شامل مواد ذيل مي‌باشد :

الف –  مواد منفجره : مواد مخلوط ، جامد يا مايعي مي‌باشند كه به خودي خود امكان انجام واكنش شيميايي را همراه با متصاعد نمودن گاز و ايجاد فشار، حرارت و سرعتي دارند كه مي‌تواند باعث نابودي اجسام اطرافشان شود.

ب- مواد پيرو تكنيك : مواد يا مخلوطي از مواد است كه براي توليد اثرات خارجي به شكل حرارت ، آتش ، صدا ، گاز ، مه و دود و يا تركيب آنهادر نتيجه يك واكنش شيميايي گرمازاي‌خوداتكا بكارمي‌رود كه‌بدون‌انفجار ضربه اي انجام مي‌شود . مانند ترقه ها و وسايل اخباري .

ج – فرآورده هاي حاوي مواد منفجره:فرآورده هايي كه حاوي يك يا چند ماده منفجره و يا ماده پيرو تكنيك باشند.

د- مواد و محصولاتيكه در بندهاي الف و ب ذكر نشده و عملاً به منظور انجام اقدامي انفجاري  و يا پيرو تكنيك تهيه شده اند .

موادو محصولات كلاس 1 به شش زيركلاس و سيزده گروه تطبيقي دسته بندي مي‌گردند كه‌زيركلاس‌هاباكدعددي‌وگروههاي‌تطبيقي به صورت حروف نمايش داده  مي‌شوند :

زيركلاس 1-1 :

مواد وفرآورده هاي داراي خطرانفجار توده اي ( انفجار توده اي ،عبارت از انفجاري است كه دقيقاٌ تمام بار مواد منفجره را در برمي گيرد. )

     زير كلاس 2-1 :

     مواد و فرآورده هاي داراي خطر پرتاب در هنگان انفجار ، با خطر انفجارتوده اي .

     زير كلاس 3-1 :

   مواد ومحصولاتيكه داراي خطر آتش گرفتن و نيز خطر جرئي انفجار و يا پرتاب و يا همه باهم بوده ليكن خطر انفجار توده اي ندارند . مواد و محصولات به اين زيركلاس تعلق دارند .

   زير كلاس 4-1 :

  مواد ومحصولاتيكه درصورت احتراق با آغازگري در هنگام حمل داراي خطر جزئي انفجار مي باشند . از آنجائيكه شدت انفجار توسط بسته بندي كاهش ميا بد پرتاب قطعات به مقدار زياد   و يا با فاصله قابل توجهي انتظار نمي رود .منشاء خارجي آتش و يا آغازگري نبايد باعث انفجار آني محتوي بسته بندي گردد .

  زير كلاس 5-1 :

  مواد داراي خطر انفجار توده اي ، كه داراي آنچنان حساسيت كمي باشند كه در شرايط معمولي حمل ونقل ، امكان ضعيفي برا آغازگري و يا انتقال وضعيت حريق به انفجار در آنها وجود  داشته باشد محصولاتيكه صرفاً داراي مواد منفجره كننده با حساسيت بسيار كم باشند كه باعث حريق ناگهاني نشوند اين مواد و محصولات حداقل نبايد درصورت حريق خارجي منفجر  شوند .

 زير كلاس 6-1 :

 محصولات داراي حساسيت فوق العاده پائين كه خطر انفجار توده اي ندارند . اين محصولات صرفاً داراي مواد منفجره با حساسيت فوق العاده پائين بوده ، احتمال آغازگري و يا از هم پاشيدن ناگهاني در آن بسيار ناچيز است .

 گروههاي تطبيقي كلاس 1 به شرح جدول ذيل مي باشد :

مثلاً باروت دودي ( سياه ) با كد 0027=UN داراي كد خطر D 1-1 به اين مفهوم كه اين ماده در زيركلاس 1-1 و داراي گروه تطبيقي D ميباشد.

تبصره : هر ماده يا فرآورده دربسته بندي  معين صرفاً مي‌تواند به يك گروه تطبيقي مربوط شود.

-    مواد گروههاي تطبيقي A و K مجاز به حمل نمي‌باشند.

      -   فرآورده هاي گروههاي تطبيقي C و  D  و E  را ميتوان در يك بسته باربسته بندي  نمود . چنين بارهايي به گروه تطبيقي E   مربوط مي‌باشند .

     -  فراورده هاي گروههاي تطبيقي D و E  ميتوانند شامل تجهيزات خاص آغازگر بوده و يا با آنها به اين شرط بسته بندي واحد داشته باشند كه تجهيزات آغازگر داراي  دو يا  تعداد بيشتري ضامن موثر به منظور جلوگيري از بروز انفجار در صورت عامل شدن غيرعمدي تجهيزات آغازگر باشند . اين مواد مربوط به گروه تطبيقي D و يا E مي‌باشند.

كلاس دو  – گازهاي متراكم ، مايع شده و يا حل شده تحت فشار

عبارتند از موادي كه فشاربخارات آنها در درجه حرارت 50 درجه سانتيگراد بيش از 300 كيلو پاسكال بوده و يا اينكه درجه حرارت ( دماي ) بحراني آنها زير50 درجه سانتي گراد باشد.

مواد و محصولات اين كلاس براساس ويژگيهاي شيميايي به گروههاي ذيل تقسيم بندي مي‌شوند:

a)      غيرقابل اشتعال : مانند دي فلوئور كلرمتان (1018un)

b)     قابل اشتعال : مانندهيدروژن متراكم(1049un)

c)      مواد شيميايي ناپايدار: مانند بوتادين(1010un)

at) سمي غيرقابل اشتعال : مانند فلوئور متراكم (1045un)

bt) سمي قابل اشتعال:  مانند فسفروهيدروژن(2199un)

ct) مواد شيميايي ناپايدار وسمي :  مانند دي بوران (1911un)

گازها با توجه به خصوصيت خطرناك موادشان دسته بندي ديگري نيز به شرح ذيل دارا مي‌باشند:

-   گاز اكسيد كننده ( O ) ، برچسب مورد نياز شماره هاي 2 و 05

-   گاز قابل اشتعال ( F ) ، برچسب مورد نياز شماره 3

-   گاز سمي ( T ) ، برچسب مورد نياز شماره 1-6

-   گازسمي و قابل اشتعال ( T.F ) ، برچسب مورد نياز شماره هاي 3 و 1-6

-     گاز سمي و خورنده ( C.T ) ، برچسب مورد نياز شماره هاي 1-6 و 8

-   گاز سمي و اكسيد كننده ( O.T ) برچسب مورد نياز شماره هاي 1-6 و 5

-   گاز سمي و اكسيد كننده و خورنده ( T.O.C ) برچسب مورد نياز شماره هاي 1-6 و 5و 8

-   گازسمي وقابل اشتعال و خورنده (‌T.F.C ) برچسب مورد نياز شماره هاي 1-6 و 3و8

كلاس سه  –  مايعات سريع الاشتعال

مواد اين كلاس عبارتند ازمايعاتي كه حداكثر در دماي 20 درجه ساتيگرادمايع‌مي‌شوند و فشاربخار آنها در دماي 50 درجه سانتيگراد حداكثر 300 كيلو پاسكال ( 3 بار ) بوده ودماي اشتعال آنها از 61 درجه سانتي‌گراد بالاتر نباشدمواد و محصولات اين كلاس براساس خطرات ناشي از آنها به گروههاي ذيل تقسيم بندي مي‌شوند:

a)      مواد بسيار خطرناك   

b)     مواد خطرناك

c)      مواد كم خطر

ــ مايعات زود اشتعالي مربوط به گروه خطر (a) مي باشند كه دماي جوش

يا شروع جوش پايين تر از 35 درجه ومايعات زود اشتعال با دماي اشتعال

 پايين تر از 23 درجه  سانتيگرادكه داراي سميت بالا وخورندگي قوي نيز

 مي باشند مانند محلول هاي اتيل نيترات (1194un)

ــ مايعات زود اشتعالي مربوط به گروه خطر (b) مي باشند كه داراي

دماي اشتعال زير 23 درجه  سانتيگرادبوده و به گروه (a) مربوط نباشند

مانندمتانول(1230un)

 ــ مايعات زود اشتعالي مربوط به گروه خطر (c) مي باشند كه داراي دماي

اشتعال ا ز 23 درجه تا 61 درجه  سانتيگرادمي باشند مانند رزين محلول(1866un)

كلاس چهارــ مواد جامدسريع الاشتعال ، موادي

كه به احتراق خود به خود تمايل دارند ، موادي كه در تماس با آب گازهاي قابل اشتعال توليد مي‌كنند.

 1-4 : مواد جامد سريع الاشتعال

 عبارتند از موادي كه در دماي 35 درجه سانتي گراد جامد و

 يا خميري شكل  مي باشند.

مواد و محصولات اين كلاس براساس ميزان خطرناك بودن

 به گروههاي ذيل تقسيم مي‌شوند :

a)      مواد با درجه خطر بالا

b)     مواد خطرناك

c)      مواد با درجه خطر پائين

ــ تمامي مواد جامد مرطوب شده اي كه در وضعيت خشك ، قابل انفجار محسوب مي شوند به گروه خطر(a) مربوط مي شوند مانند پيكرامات سديم (1349un)

ــ مواد خود بخود تجزيه شونده به گروه خطر (b) مربوط

 مي شوند مانند  فسفيت سرب (2989un)

ــ مواد گروه (c)   مانند نفتالين (1334un)

2-4 : مواد خودافروز ( خود اشتعال )

مواد و محصولات اين كلاس شامل موارد ذيل است :

ــ مواد خودافروز ( پيرو فوريك ) : شامل مخلوطها يا محلولهاي ( مايع يا جامد ) كه حتي در مقادير جزئي در واكنش با هوادر عرض 5 دقيقه مشتعل مي‌شوند .

ــ مواد خود به خود گرم شونده : شامل مخلوطها يا محلولهايي است كه در واكنش باهوا بدون منشاء خارجي انرژي مستعد احتراق خودبه خودي مي‌باشند .

ــ مواد و محصولات اين كلاس براساس ميزان خطرناك بودن آنها به سه گروه تقسيم بندي مي‌شوند .

a) مواد خودافروز ( پيرو فوريك )  مانند فسفر سفيد يا زرد (1381un)

b ) مواد خود به خود گرم شونده  مانند پودر ماهي (1374un )

c ) مواد خود به خود گرم شونده با ميزان گرم شدن خود به خودي

 پائين  مانند كنجاله ( 1386 un و2217un )

3-4 : موادي كه در واكنش با آب گازهاي قابل اشتعال متصاعد مي‌كنند

موادي در واكنش با آب گازهاي قابل اشتعال متصاعد مي‌كنند كه مستعد ايجاد مخلوطهاي داراي خطر انفجار با هوا مي‌باشند .مواد و محصولات اين كلاس براساس ميزان خطرناك بودن به گروههاي ذيل تقسيم مي‌شوند :

a) مواد با درجه خطر بالا

b ) مواد خطرناك

c ) مواد با درجه خطر پائين

موادي به گروه خطر (a) مربوط مي شوند كه در دماي محيطي 20 درجه سانتيگراد

 به صورت فعال با آب واكنش نموده وگاز قابل اشتعال آزاد نمايند مانند متيل كلرو سيلان(1242un)

موادي به گروه خطر (b) مربوط مي شوند كه در دماي محيطي 20 درجه سانتيگراد به راحتي با آب واكنش انجام دهند ومشمول گروه (a) نباشند مانند باريم (1400un)

موادي به گروه خطر (c) مربوط مي شوند كه در دماي محيطي 20 درجه سانتيگراد به راحتي با آب واكنش انجام دهند ومشمول گروهاي  (a) و(b)  نباشند مانند سيليسيد كلسيم(1405un)

 کلاس پنج ــ مواد اكسيد كننده و پراكسيدهاي آلي

1-5 : مواد اكسيدكننده

عبارتند از مواد اكسيدكننده اي كه باعث تقويت آتش ، باعث اشتعال و يا مستعد براي اشتعال ساير مواد در نتيجه واكنش اكسيد كننده گرمازا مي‌باشند.

مواد و محصولات اين كلاس براساس ميزان خطرناك بودن به گروههاي ‌ذيل تقسيم مي‌شوند :

a) مواد با درجه خطر بالا

b ) مواد خطرناك

c ) مواد با درجه خطر پائين

ــ موادي به گروه خطر (a) مربوط مي شوند كه طول مدت سوختن مخلوط آن ماده با تراشه هاي چوب، با هرميزان تراكم برابر يا كمتر از طول مدت سوختن مخلوط تراشه چوب با برومات پتاسيم باشد مانند تترا نيترومتان (1510un )

 ــ موادي به گروه خطر (b) مربوط مي شوند كه طول مدت سوختن مخلوط آن ماده با تراشه هاي چوب، با هرميزان تراكم برابر يا كمتر از طول مدت سوختن مخلوط تراشه چوب با پركلرات پتاسيم باشد مانند پركلرات پتاسيم (1489un )

ــ موادي به گروه خطر (c) مربوط مي شوند كه طول مدت سوختن مخلوطآن ماده با تراشه هاي چوب ، با هرميزان تراكم برابر يا كمتر از طول مدت سوختن مخلوط تراشه چوب با پرسولفات آمونياك باشد مانند برومات روي (2469un)

2-5 : پراكسيدهاي آلي

عبارتند از موادي از نظر دمايي غيرثابت كه در دماي عادي و يا بالا مستعد انجام واكنش گرمازاي خودشتابنده مي‌باشند مانند دي بنزوئيل پراكسيد(3104un)

پراكسيد هاي آلي از نظر خطرزايي (مبتني بر مقادير نهايي پراكسيد در يك بسته) به هفت نوع تقسيم مي شوند  A، B ،C ، D ، E ، F ، G   

 کلاس شش ــ مواد سمي و عفوني

 ( آلوده كننده )

1-6 : مواد سمي

عبارتند از مواد سمي كه براساس اطلاعات موجود درخصوص ميزان تاثيرشان بر روي انسان و يا برپايه آزمايش بر روي حيوانات به هنگام ورود از طريق مجاري تنفسي ، پوست يا دستگاه گوارش در يك نوبت و يا تاثير كوتاه مدت آنها در مقادير نسبتاً كم مي‌تواند براي سلامتي مضر بوده و منجر به مرگ انسان گردد.

مواد و محصولات اين كلاس براساس ميزان خطرناك بودن ( ميزان سميت ) به گروههاي ذيل تقسيم مي‌شوند :

a) مواد شديداً سمي مانند متيل اورتوسيليكات (2606un)

b ) مواد  سمي مانند نيتريل هاي سمي (3276un)

c ) مواد كمي سمي  مانند هگزاكلراستون (2661un)

براي تعيين ميزان سميت ،  از اطلاعات مربوط به تاثير بر روي حيوانات ويا اطلاعات موجود در خصوص افرادي كه بطور اتفاقي مسموم شده اند و نيز از خصوصيات ماده خالص از قبيل حالت مايع ، بسيار فرار بودن ، امكان نفوذ از طريق پوست و تاثيربيولوژيك خاص استفاده مي شود.

 2-6 : مواد مسري ( عفوني )

آن دسته از موادي كه حاوي ميكروارگانيزم هاي داراي قابليت زيستي كه به صورت مستدل مستعد ايجاد بيماري انسان و يا حيوان شمرده شده  و يا مشهور به آن باشد مانند ماده مسري خطرناك براي انسان ها (2814un) و ماده مسري خطرناك براي حيوانات (2900un)مواد اين كلاس به طريق ذيل به طبقه بندي مي شوند:

A : مواد مسري داراي ريسك زياد

B : مواد مسري

C : ظرف خالي پاكسازي نشده (از قبيل واگن وكانتينر هاي مخزندارخالي كه براي حمل اين مواد استفاده مي شود)

كلاس هفت ــ مواد راديواكتيو

مواد راديواكتيو، مواد قابل شكافت ، مواد خام راديو اكتيو (اورانيوم و توريم غني شده وكاني ها وكنستانتره هاي آنها ) و تمامي انواع سوخت هسته اي كه طبق مقررات مجاز به حمل مي‌باشند درصورتي انجام پذير است كه موافقت راه آهنهاي در گير درحمل اخذ شده باشد.

كلاس هشت ــ مواد سوزآورو خورنده

مواد سوزآور و خورنده اي كه بر روي بافت زنده پوست ، غشاء مخاطي چشم اثر گذاشته و يا درصورت نشت مي‌تواند باعث خرابي بارهايديگر با وسايط نقليه حمل و نقل گردد و يا اينكه موجب نابودي آنها شده و از اين طريق خطرات ديگري را به وجود آورند. مواد و محصولات اين كلاس از نظر ميزان تاثيرگذاري به گروههاي ذيل تقسيم مي‌شوند :

a) بسيارسوزآور

b ) سوزآور

c ) سوزآورضعيف

موادي به گروه خطر (a) مربوط مي شوند كه تاثير گذاري آنها روي پوست سالم در مدت كمتر از 3 دقيقه باعث مردگي قابل رويت بافت پوست گردد مانند اسيد سولفوريك (1831un) موادي به گروه خطر (b) مربوط مي شوند كه تاثير گذاري آنها روي پوست سالم در مدت از 3  تا 6 دقيقه باعث مردگي قابل رويت بافت پوست گردد مانند اسيد هيدروبروميد(1788un)موادي به گروه خطر (c) مربوط مي شوند كه تاثير گذاري آنها روي پوست سالم در مدت از60 دقيقه تا 4 ساعت باعث مردگي قابل رويت بافت پوست گردد مانندفسفراسيد(2834un)

كلاس نه – ساير مواد و فرآورده هاي خطرناك

آن دسته از مواد و محصولاتيكه در زمان حمل خطراتي را باعث مي‌شوند و تحت شمول ساير كلاسها قرار نمي‌گيرند.

مواد اين كلاس از نظر ميزان خطرزايي به يكي از گروههاي زير تقسيم مي‌شوند :

b ) مواد خطرناك مانند آزبست آبي وقهوه اي(2212un)

    c ) مواد داراي خطر كم  مانند آزبست سفيد( 2590un)

نكته قابل ملاحظه

تعيين  گروه خطر زايي تمام كالاها ي خطرناك( مواد با درجه خطر بالا(a )، خطرناك(b ) ، كم خطر(c ) و يا ساير تقسيم بندي از نظر شدت خطر) براساس ستون4 جداول شناسايي وعمليات(پيوست شماره 2) باستناد مقررات ضميمه دوSMGS مشخص گرديده است .

ماده 3- تقسيم بندي كلاسهاي خطر:

حمل برخي ازكالاها ي خطرناك مستلزم داشتن نام دقيق ، كد مشخص وكلاس آنها ميباشد(محدود) ولي حمل برخي ازكالاها باداشتن اطلاعات كمتري ممكن ميباشد(نامحدود) كه شرح آن مطابق ذيل ميباشد:

 كلاس هاي محدود :

عبارتند از كلاسهاي 1 ، 2، 2-6 ، 7 : مواد و محصولاتي كه از نظر خصوصيات شيميايي تحت عنوان كلي مواد خطرناك يكي از كلاسهاي محدود واقع شده ولي نام آنها در ليست آن كلاس  به صراحت  ذكر نشده باشد ،مجاز به حمل نمي‌باشند .  ولي موادومحصولاتي كه در ليست كلاسها،باعنوان  محدود از آنها نام برده شده است صرفاً تحت شرايط پيش بيني شده در كلاس مربوطه در اين مقررات  ومقررات ضميمه دو SMGS قابل حمل هستند .

كلاسهاي نامحدود :

عبارتند از : كلاسهاي 3 ، 1-4 ، 2-4 ، 3-4 ، 1-5 ، 2-5 ، 1-6 ، 8 و 9 مواد و محصولاتي كه نامشان در ليست كلاسها، باعنوان  نامحدود قيد گرديده و يا در زمره مواد اين جداول مي‌گنجند، فقط با رعايت الزامات پيش بيني شده در كلاس مربوطه دراين مقررات و مقررات ضميمه دو SMGS مجاز به حمل مي باشند .  امامواد و محصولاتي كه در زمره كلاسهاي نامحدود واقع شده ولي نام آنها درليست كلاسها به صراحت ذكرنشده است ، بر طبق مقررات ضميمه دو SMGS خطرناك شمرده نشده ، مجاز به حمل بدون رعايت الزامات خاص مي‌باشند.

-        محلول ها و مخلوطهايي كه داراي چند جزء مي‌باشند مي‌بايست     براساس خصوصيات خطرناكشان به  يكي ازكلاسهاي  نه گانهمربوط شوند و نحوه ارتباط دادنشان به كلاسهاي خطر به طرق ذيل انجام مي‌پذيرد:

چنانچه يك يا چندجزء صرفاً به يك كلاس محدود مرتبط باشند و محلول يا مخلوط داراي همان ميزان خطر باشد كه در آن جزء ( يا اجزاء ) قراردارد دراين صورت  به همان كلاس محدود مرتبط مي‌شوند و اگر چندين جزء از تعدادي كلاس محدود وجود داشته باشد و محلول يا مخلوط نيز داراي همان ميزان خطر باشد كه حداقل يكي از اين اجزاء داراست دراين صورت  مربوط به كلاس آن جزء مي‌باشند كه داراي خطر بيشتري است .

-        چنانچه اجزايي از چندين كلاس نامحدود وجود داشته باشد و يا اگر به وجود خطر هيچ يك از كلاسهاي محدود اشاره اي نشده باشد دراين حال محلول يا مخلوط بايد به كلاس آن جزئي  مرتبط گردند كه داراي بيشترين خطر است و چنانچه جزئي با خطر بيشتر وجود نداشت طبقه بندي براساس فصل اول مقررات ضميمه دو SMGS صورت مي‌پذيرد.

ماده 4 -  علائم خطر و برچسب ها

براي مشخص كردن كالاهاي خطرناك وواگنهاي حامل آنها بايد علائمي روي واگنها وروي بسته بندي آنها برحسب مورد نصب گردد تامامورين بوضوح آنها راتشخيص دهند. نحوه نصب ،ابعاد ومشخصات اين علائم بشرح ذيل ميباشد:

 1-4- ابعاد علائم خطر بر روي بسته ها

- علائم خطر شماره هاي 1 ، 4-1 ، 5-1 ، 6-1 ، 01 ، 2 ، 3 ، 1-4 ، 2-4 ، 3-4 ، 1-5 ، 2-5 ، 05 ، 1-6 ، 2-6 ،  A 7 ، B 7 ، C7 و 8 و 9 كه براي علامتگذاري بسته هاي بار استفاده مي‌شوند بايد داراي شكل مربعي باشد كه روي قسمت فوقاني نصب مي‌شود و بايد حداقل 100 ميلمتر طول داشته باشد درصورت لزوم چنانچه ابعاد بسته بار ايجاب نمايد ، ابعاد علائم خطر را ميتوان تا   اندازه اي كه واضح باشد كوچك نمود .

2- 4-  ابعاد علائم خطربرروي واگنها وكانتينرها

       ــ علائم خطرشماره هاي 1 ،4-1 ، 5-1 ، 6-1 ، 01 ، 2 ، 3 ، 1-4 ، 2-4 ، 3-4 ، 1-5 ، 2-5 ، 05 ،1-6 ، 2-6 ، 8 و9كه براي علامتگذاري واگنهاو واگنهاي مخزنداراستفاده مي شوندبايدمربعي شكل بوده ، روي قسمت فوقاني نصب شودوبايدحداقل150ميليمتر طول داشته ودرخصوص علامت خطر   D7  بايدداراي حداقل 250ميليمتر طول باشد. اين قاعده شامل علائم خطر A 7 و B7 و C7 نيز مي‌شود ، درصورتيكه از آنها به جاي علامت خطر D7 استفاده شود .

علائم خطر بايد روي واگن  طوري نصب شوند ، كه در زمان حمل بوضوح قابل رويت باشند .نصب اين علائم خطر برروي واگنهائي‌كه حامل كانتينرهاي تناژ بالا و يا كانتينرهاي مخزندار مي‌باشند ، اگر چنانچه بر روي اين كانتينرهاي تناژ بالا و يا كانتينرهاي مخزندار علائم خطر مطابق با دستورالعملها وجود داشته باشد ، لزومي ندارد . اگر علائم خطر در معرض ديد نباشند ، علائم اضافي بايد روي واگن نصب شوند .علائم خطر مورد استفاده براي علامتگذاري كانتينرهاي تناژ بالا يا كانتينرهاي مخزندار با حجم بيش از 3 متر مكعب بايد مربعي شده بوده ، روي قسمت فوقاني نصب شده و حداقل mm250طول داشته باشند .اين قانون درصورت استفاده از علائم خطر A 7 و B7 و C7 بجاي علامت خطر D7 شامل آنها نيز مي‌شود .

 3-  4- ابعاد برچسب ها

-         برچسب شماره 10 ، 11 و 12 بايد مستطيلي و داراي ابعاد 210 × 148 ميلي متر باشند . درصورتيكه ابعاد محموله ايجاب نمايد ، مي‌توان اين اندازه‌ها را تا حدي كه داراي وضوح كافي باشند كوچك نمود .برچسبهاي شماره 13 و 15 بايد در اندازه‌هاي حداقل 105 × 74 ميلي‌متر باشند

نمونه هاي علائم وبرچسبهاي خطر درضميمه شماره 3 آورده شده است.

4- 4- شناسه هاي عددي

چنانچه براي حمل بارهاي خطرناک طبق مقررات نيازبه علامتگذاري اضافي باشد اين علائم بعنوان شناسه کالا مي بايست برروي واگن مخزندار وکانتينرمخزندار(صرفابراي محمولاتيکه درضميمه  8-2 ضميمه دوSMGS پيش بيني گرديده است) نصب گردد.درهرسمت طولي واگن مخزندارياكانتينرمخزندار(باگنجايش بيش از 3مترمكعب) پلاكي نارنجي رنگ راست گوشه ومات(كه نوررامنعكس نكند) نصب است وبايد طول آن برابر40سانتي متر وارتفاعش حداقل 30سانتيمترباشد.روي هرعلامت بايد شناسه عددي كه نشاندهنده كدخطرماده مي باشددربخش بالايي وشماره  UNماده براساس ليست سازمان ملل متحد دربخش پاييني درج گردد مثلادرمورد استال اين علامت بشكل زيرمي باشد: 

ارتفاع ارقام دراين علامت 10سانتيمترمي باشد.

 ازآنجايي که اين شناسه ها درحکم برچسبهاي تکميلي هستند بهتراست زيرعلامت اصلي نصب گردند

 5- 4-  وظايف فرستنده درزمينه الصاق برچسبها

فرستنده موظف است:

-  علائم خطر و برچسب ها را مطابق مقررات SMGS   حداقل دو برچسب از دو طرف بر روي بسته هاي حاوي بارهاي خطرناك و واگنها و كانتينرهاي حامل بارهاي خطرناك (متناسب باكلاس خطركالا) به صورت خوانا و قابل رويت نصب نمايد.

- چنانچه براي حمل كالاهاي خطرناك طبق مقررات نياز به علامت گذاري اضافه باشد اين علائم به عنوان شناسه كالا ميبايست برروي واگن مخزندار و كانتينر مخزندار نصب گردد . (اين شناسه عبارت از لوحي است كه در آن كد خطر ماده و شماره سازمان ملل قيد شده است . )

-   پس از تخليه تمامي بارهاي خطرناك و درصورت لزوم پس از پاكسازي واگنها وكانتينرها بايد علائم خطر روي آنها برداشته شود .

_ برچسب بايستي درطرفين واگن به فاصله يک مترازکلگي واگن وبه ارتفاع يک متراز روي شاسي الصاق گردد.

ماده 5 -  صدوربارنامه براي كالاهاي

 خطرناک

بارنامه دال برقرارداد حمل است که متصدي درقبال دريافت کرايه حمل صادر مي نمايد وبراساس آن تعهد حمل کالارا ازنقطه اي به نقطه ديگر مي پذيرد.بارنامه درحمل ونقل ريلي الزاما همراه واگن بوده وبعنوان شناسنامه بار کليه اطلاعات مربوط به کالاهاي موردحمل درآن ثبت مي گردد.لذابراساس آن ميتوان به ماهيت کالاپي برده ودرصورت بروز حادثه ، اتفاق وياضرورتهاي ديگراقدامات احتياطي ، ايمني و... متناسب باآن را بعمل آورد.لازم بذکراست که  درحمل ونقل از/به کشورهاي CIS   بارنامه  SMGS و درحمل ونقل از / به کشورهاي اروپايي بارنامه CIM  صادر مي گردد.

اطلاعات مربوط به بارعمدتا درستون 11بارنامه درج مي گردد که درموردکالاهاي خطرناک علاوه براطلاعات عمومي مي بايست اطلاعات تکميلي ذيل نيز دربارنامه اضافه گردد.

 1- 5-  مواردمندرج دراظهارنامه وبارنامه

  براي حمل بار فرستنده بايد تقاضاي حمل بار(اظهارنامه) راكه حاوي اطلاعات زيرباشد امضا نموده وتسليم ايستگاه ياانبارمبدا نمايد:

تاريخ‌تقاضا،نام كامل ونشاني فرستنده ، نام كامل ونشاني‌گيرنده،مبدا،مقصد،نوع ومشخصات جنس،وزن حقيقي جنس،تعدادوعلامت بسته ها،نوع بسته بندي وساير مشخصاتي كه دربرگ تقاضاي حمل بار(اظهارنامه) ذكرمي شود.علاوه برآن  براي حمل ونقل كالاهاي خطرناك فرستنده موظف است موارد ذيل را نيزدر بارنامه يااظهارنامه(برحسب مورد)ذکرومدارک موردنيازذيل راارائه نمايد:

_ نام دقيق وصحيح محموله(درج عناوين کلي شيميايي ، مواددارويي وعناوين تجاري مجاز نميباشد)

_ کدUN محموله(شماره چهاررقمي سازمان ملل)

_ شماره کلاس و زيرکلاس

_ شماره علامت خطروبرچسب ها(روي بسته ، واگن ياکانتينر)

_ قيدشماره قراردادهاي ويژه(تخصصي) حمل کالاهاي خطرناک درصورت موجودبودن

_درصورت بارگيري مشترک مجاز، وزن هرباربه تفکيک بامشخصات کامل ذکرشود.

_ درج شماره كارت احتياطي

_ درج مهرآرايش قطارومهرعبارات اضافه دربارنامه

 2-5- ترتيب قرارگرفتن واگنهادرآرايش قطار

براي حمل ومانور بر اساس مندرجات مهرآرايش انجام شود.

 3-5-   نكات قابل توجه درصدوربارنامه

ــ فرستنده درهنگام حمل ضايعات بايداطلاعات زيررادر ستون "  عنوان بار" ذكرنمايد:

ضايعات شامل …….. مي باشند.كه درآن بايدبه نام آن جزء كه بالاترين ميزان خطررادارداشاره شود.

ــ چنانچه مواد درواگنهاي مخزندار ياكانتينرهاي مخزندار حمل شده وبراساس ضميمه 8-2 ضميمه دوSMGSملزم به علامت گذاري اضافي باشند فرستنده بايددرستون عنوان بار علاوه برمواردذكرشده قبلي، همچنين كدخطري راكه پيش ازشماره سازمان ملل آن قيدشده ذكرنمايد مثلا:2448/44 گوگرد ذوب شده، كلاس 1-4 ، شماره رده 15 ضميمه دو SMGS ،علامت خطر شماره 1-4 .

هنگام حمل ظروف خالي پاكسازي نشده منجمله كانتينرهاي KSM (كانتينرهاي فله بر)، واگنهاي مخزندار خالي ، فرستنده  بايدعلاوه بر اطلاعات درخواستي اطلاعات ذيل رانيزدر ستون “  عنوان بار” قيدنمايد-نام ظرف خالي پاكسازي نشده براساس نام تاكيدشده درستون 2 جداول ضميمه دو SMGS كلاس مربوطه

-         كلمات (كلاس…  شماره رده …  ضميمه دو SMGS ،

-         علامت خطرشماره…)

مثال:بسته بندي خالي ،كلاس 1-5 ، شماره رده 41 ، ضميمه دوSMGS، علامت خطرشماره 1-5

ــ نشانه خطر باربراساس ستون 10جدول هركلاس مربوطه درموردظرف خالي پاكسازي نشده كلاس 2-6 بايد به شماره گواهي دامپزشكي ونام فاميل تنظيم كننده اشاره گردد.

هنگام حمل واگنهاي مخزندارخالي ياكانتينرهاي مخزندارخالي بايداطلاعات زيرنيزاضافه گردد:

-         كلمات( آخرين  محموله موردحمل ……….)  ونيزنام و شماره رده آخرين محموله حمل شده.

ــ اگر طبق ضميمه 8-2   SMGS علامت گذاري اضافي موردنيازباشد بايدقبل ازنام آخرين محموله حمل شده به كدخطر وشماره سازمان ملل آن اشاره نمودمثلا:

واگنهاي مخزندارخالي ،كلاس 1-5 ، شماره رده 41، ضميمه 2 SMGS ، علامت خطر شماره 1-5 ، آخرين محموله حمل شده :2015/55 پراكسيد هيدروژن تثبيت شده شماره رده a  1      .

ــ اگر بارهاي  خطرناك  داراي خصوصيات شيميايي و فيزيكي متفاوت دريك واگن ويايك كانتينر وبراساس يك بارنامه حمل شوند بايدوزن هربار به صورت جداگانه قيدشود.

ــ بسته هاي بارحاوي بارهاي خطرناك كه بارگيري مشتركشان مجازنمي باشدرانمي توان همچون يك محموله دانسته وبارنامه اي واحد براي آنها صادرنمود.

- درج علامت × (ضربدر) درستون مربوطه(ستون شماره 50بارنامهSMGS  وستون شماره 32 بارنامهCIM)

 4-5- براي صدوربارنامه براساس جداول شناسايي وعمليات كه پيوست شماره (2 )اين مقررات مي باشد بارنامه صادرومهرآرايش قطاروشماره كارت احتياطي ومهرعبارت اضافي  نيز برروي بارنامه درج شود.

 شرح اطلاعات و داده هاي مندرج در جدول شناسايي وعمليات

 جدول شناسايي وعمليات شامل مشخصات وخصوصيات  كالاهاي خطرناك شامل UN  ، شماره NHM  ، شماره برچسبها وعلائم موردنياز ، كلاس خطر ، شماره رديف در جدول SMGS ، شماره كد خطر ، عبارت ستون يازده بارنامه ، بسته بندي سازمان ملل ، نوع مخزن ، حائل ، عمليات مانوري ، عبارات اضافه و... مي باشد كه به صورت دو جدول جداگانه تنظيم ودرپيوست شماره (2) اين مقررات آورده شده است :

 در جدول اول كالاهاي خطرناك براساس كد    UN تنظيم وارائه شده اند.

 در جدول دوم كالاهاي خطرناك براساس حروف الفبا تنظيم وارائه شده اند.

ستون 1- كد UN :

سازمان ملل براي شناسايي و حمل كالاهاي خطرناك دستورالعملهايي را براساس مقررات  بين المللي اينگونه كالاها تدوين نموده است .

براي شناسايي كالاهاي خطرناك يك عدد چهار رقمي به هر كالا اختصاص داده شده است كه اين عدد چهار رقمي شماره سازمان ملل يا اصطلاحاً  كد ( UN ) ناميده مي‌شود. درواقع اين كد به عنوان كليد رمز براي  شناسايي كالاهاي خطرناك مي‌باشد زيرا با دانستن اين كد و مراجعه به جداول ضميمه دوSMGS ميتوان به اطلاعات زيادي كه براي حمل و بسته بندي و ... مورد نياز است دست يافت . با عنايت به مطالب فوق مي توان چنين نتيجه گيري نمود كه  چنانچه كالايي داراي اين كد باشد خطرناك محسوب شده و بايد براي حمل آن شرايط و الزامات پيش بيني شده در كلاس مربوطه را رعايت نمود و چنانچه ماده اي فاقد اين كد باشد خطرناك نبوده و بدون رعايت الزامات خاصي مي‌توان مبادرت به حمل نمود.

ستون 1- كد UN :

سازمان ملل براي شناسايي و حمل كالاهاي خطرناك دستورالعملهايي را براساس مقررات  بين المللي اينگونه كالاها تدوين نموده است . براي شناسايي كالاهاي خطرناك يك عدد چهار رقمي به هر كالا اختصاص داده شده است كه اين عدد چهار رقمي شماره سازمان ملل يا اصطلاحاً كد ( UN ) ناميده مي‌شود. درواقع اين كد به عنوان كليد رمز براي شناسايي كالاهاي خطرناك مي‌باشد زيرا با دانستن اين كد و مراجعه به جداول ضميمه دوSMGS ميتوان به اطلاعات زيادي كه براي حمل و بسته بندي و ... مورد نياز است دست يافت . با عنايت به مطالب فوق مي توان چنين نتيجه گيري نمود كه  چنانچه كالايي داراي اين كد باشد خطرناك محسوب شده و بايد براي حمل آن شرايط و الزامات پيش بيني شده در كلاس مربوطه را رعايت نمود و چنانچه ماده اي فاقد اين كد باشد خطرناك نبوده و بدون رعايت الزامات خاصي مي‌توان مبادرت به حمل نمود.

 ستون 2- نام و مشخصات ماده :

دراين ستون اسامي خاص حمل و نقل آورده شده است كه ممكن است با توضيحات اضافي ديگري همراه باشد . وقتي ايزومرهاي يكساني وجود داشته باشد اسامي خاص حمل و نقل ممكن است به صورت جمع نشان داده شود.

ستون 3-  كلاس خطر :

اين ستون مبين كلاس خطركالا مي باشد وتعلق هريك ازكالاهاي خطرناك رابه كلاس بندي 9 گانه نشان مي دهد.

ستون 4-  شماره رده يا رديف در جدول :

اين شماره نمايانگر رديف ماده مورد نظر در جدول 10 ستوني ( موجود در ضميمه دو SMGS )مربوط به كلاسي است كه آن ماده در آن طبقه بندي مي‌شود كه شامل يك بخش عددي ( نشان دهنده رديف در جدول ) و يك بخش حروفي ميباشد . دراين ستون از سه حرف a,b,c  استفاده شده كه ميزان خطر ماده را نشان مي‌دهند و عمدتاً حرف ( a) مواد داري درجات خطر بالا ، حرف ( b ) مواد خطرناك و حرف (  c  ) مواد داراي درجات پائين خطر را نشان مي‌دهند.

ستون 5- كد خطر :

نشان دهنده  نوع خطرات كالامي باشد زيرابرخي ازكالاهاي خطرناك ممكن است علاوه بر خطرات كلاس مربوطه داراي خطر يك يادوكلاس ديگرنيزباشند . اعداد اين ستون يك رقمي ، دورقمي و حداكثر سه رقمي است . كه اولين رقم نشان دهنده اين است كه ماده به چه كلاسي تعلق دارد دومين رقم به اين معني است كه خطر بعدي ماده   چيست كه :

 چنانچه اين رقم صفر باشد نشان دهنده اين است كه آن ماده فقط خطرات همان كلاس را دارد . بعنوان مثال اگر كد خطر ماده اي 40 باشد مفهومش اين است كه كالاي مورد نظر فقط خطرات كلاس 4 را دارد .چنانچه اين كد مثلاً 46 باشد به اين معني است كه خطرات كلاس 4 ( قابليت اشتعال ) و كلاس 6 ( سمي بودن ) را تواماً دارد. و اگر 44 باشد نشان دهنده شدت خطر كلاس 4 ميباشد. وجود رقم سوم به منزله خطر سوم كالا ميباشد . به اين معني كه ماده داراي خطرات بيش از دو كلاس مي‌باشد. مثلاً درخصوص آمونياك كد خطر 286 X ميباشد . يعني اين ماده در حالت اصلي و به صورت گاز قابليت اشتعال ( كلاس 2 ) داشته و درضمن سمي نيز ميباشد ( كلاس 1-6 ) و در واكنش با آب حالت قليايي و خورندگي پيدا مي‌كند ( كلاس 8 ) دراين ستون حرف X نشانه اين است كه آن ماده با آب واكنش خطرناك ايجاد مي نمايد.

نكته : اعداد ستون كد خطر درخصوص كلاس 1 يك رقمي بوده ، به اين معنا كه تركيبي از زيركلاس مربوطه و گروه تطبيقي آن ميباشند . بعنوان مثال در مورد كد خطر D 1-1 ، مفهوم آن مجموعه اي از تعريف مربوط به زير كلاس 1-1 و گروه تطبيقي D ميباشد.

ستون 6- شماره NHM :

سازمان UIC براي شناسايي كليه كالاها جهت حمل و نقل روان تر اقدام به گروه بندي كالاها و تعيين يك شماره چهار رقمي براي هر گروه نموده و با توجه به تقسيم هر گروه به زيرگروههاي مختلف دو عدد و با تقسيم هر زيرگروه به كالاهاي مشخص دو عدد ديگر به آن افزوده است به طوريكه هر كالاي مشخص دراين سيستم با يك عدد هشت رقمي شناخته مي‌شود . اين عدد در گمركات نيز براي شناسايي كالا به عنوان تعرفه گمركي بكا رميرود.

نكته : در مورد كالاهايي كه د رجدول تحت عنوان ‹‹ صريحاً ذكر نشده ›› قيد شده اند ممكن است دو يا چهار رقم اين كد به شكل ستاره درج شده باشد.

ستون 7-  شماره برچسب :

شماره برچسب و يا علامتي است كه بايد بر روي بسته ها ، واگنها وكانتينرها جهت مشخص نمودن نوع محموله آنهاالصاق گردد . دستورالعمل مربوط به علائم خطر بطور كامل در صفحات آتي توضيح داده خواهد شد. 

ستون 8- عبارت ستون 11 بارنامه :

عبارت خلاصه شده اي است كه مشخص كننده نوع خطر ماده ميباشد. كه اين عبارت مي‌بايست در ستون 11 بارنامه براي كالاهاي خطرناك درج گردد . مثلاً براي كنجاله با كد 2217 = UN كالاي خطرناك كلاس 2-4 عبارت ‹‹ خود افروز ›› بكار مي‌رود .

 ستون 9-  بسته بندي سازمان ملل  :

نوع بسته بندي استاندارد ( I,II,III ) براي هر ماده ذكر شده است . درصورتيكه بيش از يك گروه بسته بندي براي يك ماده ذكر شود بسته بندي بايد براساس معياربندي خطرات مشخص گردد . يعني بسته بندي بايد بكار رود كه براي درجه بالاي خطر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. درالزامات تخصصي بسته بندي براي هر كلاس ، سه گروه بسته بندي ، بسته به ميزان خطري كه ماده مورد حمل از خود نشان مي‌دهد ، پيش بيني مي‌كنند :

گروه بسته بندي I  : براي مواد گروه ( a ) ، به شدت خطرناك گروه بسته بندي II : براي مواد گروه ( b ) ، با خطر متوسط گروه بسته بندي III : براي مواد گروه ( c ) ، با خطر كم معمولاً در علامتگذاري بعد از شماره بسته بندي حرفي مي‌آيد كه مبين گروه موادي است كه نوع ساختمان موجود برايشان مجاز است يعني :

X – براي ظروف مورد استفاده براي مواد مربوط به گروههاي بسته بندي I,II,III

Y – براي ظروف مورد استفاده براي مواد مربوط به گروههاي بسته بندي II,III

Z – براي ظروف مورد استفاده براي مواد مربوط به گروه بسته بندي III

ستون 10- روش،گونه،نوع وكدبسته بندي:

اين ستون مشخص كننده نوع وجنس  ظروفي است كه كالاهاي خطرناك بايستي درآن ها بسته بندي شوند كه ازتعدادي پارامتر عددي وحرفي تشكيل شده است  كه توضيحات آن درماده 6  آورده شده است. بعنوان مثال  بسته بندي بامشخصه 1H3  به مفهوم اين است كه اين كالادر گالن، ازجنس پليمربا كفي فوقاني ثابت بسته بندي شده است.

ستون11- نوع حمل،واگنهاوكانتينرهاي مجاز:

اين ستون بيانگرنحوه حمل  ونوع وسيله اي است كه براي حمل ونقل هريك ازكالاهاي خطرناك  موردنظر مجازشمرده شده است.

 ستون 12- ممنوعيت بارگيري مشترك:

اين ستون مشخص مينمايد كه  كالاي خطرناك ا ز يك كلاس  با  كالاهاي خطرناك   كدام يك ازكلاسها نبايد بطورمشترك بارگيري گردد. بعنوان مثال گوگردباكدUN=1350 كه داراي كلاس خطر1-4 مي باشد رانبايد بابسته هاي بارحاوي مواد ومحصولات داراي علائم خطر شماره 1 ،4-1 ،5-1 ،6-1 و01 بطورمشترك بارگيري نمود.

ستون 13- دستورالعمل تانكرهاي مولتي مودال ( چند منظوره ) :

دراين ستون شماره اي پس از حرف ‹‹ T ›› گنجانده شده كه نوع يا انواع تانكرهاي مورد نياز حمل و نقل ماده را مشخص مي‌كند . كليات ويژه كانتينرهاي مخزندار در بخش ضميمه آورده شده است .

ستون 14- عبارات اضافه  :

منظور ازعبارات اضافه خواصي است كه ماده علاوه بر مواردي كه در ستون 8 جدول توضيح داده شد ، داراي آن  خواص نيز مي‌باشد. (اين ستون فقط درجدولي كه براساس كدUN تنظيم گرديده تكميل شده است.)

ستون 15-  شماره كارت احتياطي :

كارت احتياطي  وبعبارت ديگر فرم كارت احتياطي برگه اي است كه دربرگيرنده مشخصات فيزيكي و شيميايي ماده و نحوه استفاده درست از آن ، اقدامات احتياطي در حين حمل و نقل و انبار كردن مواد ، نحوه اطفاء حريق ، استفاده از تجهيزات ايمني ، اطلاعات بهداشتي ، پيشگيري و كمكهاي اوليه پس از بروز سانحه ميباشد.

ستون 16 – طبق حداقل معيا رهاي حائل درتشكيل سازمان قطارها وبهنگام عمليات مانوري :

كه در جدول براي اجتناب از طولاني بودن عنوان ، به عبارت ( حائل درتشكيل قطارومانور ) بسنده شده  است .

‹‹حائل ›› - حداقل تعداد واگنهايي كه واگنهاي حامل بار هاي خطرناك را از لكوموتيو و واگنهاي سرنشين دار جدا مي‌كند. ترتيب ارقام به شرح ذيل است :

رقم اول – از لكوموتيو پيشرو ( چنانچه عدد كسري باشد ، درصورت كسر  از لكوموتيو بخار با سوخت جامد ، در مخرج كسر،از لوكوموتيو برقي ، لكوموتيو بخار با سوخت نفتي ) 0-1-0-0/3                                   0-1-0-0

رقم دوم – از لكوموتيو دالگاژ كننده با سوخت جامد ، با علامت ‹‹ *  ›› - از تمام لكوموتيوهاي دالگاژ كننده ، 0-1-0-0

رقم سوم –از واگنهاي حامل سرنشين ، 0-1-0-0

رقم چهارم – از لكوموتيوهاي با سوخت جامد در عمليات مانوري ، 0-1-0-0

علامت ‹‹ 0 ›› - واگن حائل نياز ندارد.

ستون 17- شرايط عبور از تپه و عمليات مانوري :

در جدول تحت عبارت ( عمليات مانوري ) آورده شده است . اگر بر روي بارنامه هاي واگنهاي حامل بار هاي خطرناك مهر ‹‹ از تپه رها نشود ›› زده شده باشد ، مانور آنها بدون تفكيك از مجموعه و با هل دادن ( بدون ضربه ) صورت مي‌پذيرد و يا لكوموتيو از پائين تپه به بالا حركت نموده به واگنهاي مذكور متصل و آنها  را بارعايت حداقل معيار حائل و احتياط كامل و بدون تكان و لرزش جابجا نمايد. سرعت برخورد واگنهاي حامل بارهاي خطرناك با واگنهاي ديگر و يا با لكوموتيو به هنگام اتصال آنها نبايد بيش از 3 كيلومتر در ساعت باشد . عبور اين واگنها از روي تپه مانوري فقط با لكوموتيو مجاز است . وجود مهر‹‹ازتپه رها نشود›› يا سرازير شدن از تپه مجاز نميباشد،در بردارنده رعايت موارد زير است :

بعد از استقرار واگنهاي حامل بارهاي خطرناك روي خطوط پاركينگ محوطه تفكيك ، اين واگنها بايد از طرف تپه ، نيم تپه و يا دنباله مانوري دو كفش خط كه به فاصله 25 متر از يكديگر قرار مي‌گيرند مسدود شوند به نحوي كه بين واگن حامل بار خطرناك و اولين كفش خط بعد از تجهيزات مانوري حداقل 50 متر فاصله وجود داشته باشد.

ساير واگنهاي منفصل شده كه بر روي همان خطوط هدايت مي‌شوند بايستي تا قبل از محل استقرار كفش هاي خط با تشكيل گروهي كه حداقل 10 واگن خواهد بود ، متوقف شوند . ادامه تفكيك از روي تپه و يا ادامه مانور ضربه اي ، بعد از آن كه واگنهاي حامل بارهاي خطرناك با واگنهاي مذكور متصل شدند انجام مي‌پذيرد.

اگر فاصله بين واگنهاي حامل بارهاي خطرناك متوقف روي خطتفكيك و انتهاي محل توقف از طرف تپه ،نيم تپه و يا دنباله مانوري كمتر از 50 متر باشد واگنهاي بعدي بدون انفصال از لكوموتيو به روي آن خط منتقل مي‌شوند.

واگنهاي حامل بارهاي خطرناك كه بر روي بارنامه هاي آنها مهر ‹‹ با احتياط از تپه رها شوند›› زده شده باشد فقط درصورتي  مجاز به اينكار خواهند بود كه از برخورد  ضربه اي اين واگنها با واگنهاي متوقف بر روي خطوط تفكيك و ساير واگنهاي منفصل شده كه بر روي اين خطوط هدايت شده اند خودداري بعمل آيد .

توضيح حروف لاتين موجود در ستون 17 به شرح ذيل ميباشد :

حرف A : هنگام حمل در ظرف شيشه اي ‹‹ با احتياط از تپه رها شود ››

 حرف F : ‹‹ با احتياط از تپه رها شود ››

حرف G : هنگام حمل با واگن مخزنداريا كانتينر مخزندار ‹‹ از تپه رها نشود ››

حرف Z : ‹‹ از تپه رها نشود ›› به اين معني كه رهاسازي از تپه مجاز نمي‌باشد.

چنانچه در ستون 17 ( ستون مربوط به حائل ها ) دو حائل وجود داشته باشد ، مجموعه اي اعدادي كه در پائين تايپ شده مربوط به مواقعي است كه از واگن يا كانتينر مخزندار استفاده مي‌شود .

 ماده 6 -  شرايط بسته بندي كالاهاي خطرناك

فرستنده موظف است کليه شرايط ومقررات بسته بندي کالاهاي خطرناک رامطابق دستورالعملهاي مربوط به هرکلاس ازجمله مواردذيل رادقيقاً رعايت نمايد:

1-6 – بسته بندي بايدبه گونه اي باشد که در شرايط طبيعي وعادي حمل مانع خروج محتويات به بيرون گرديده وچنان مستحکم باشد که درهنگام حمل شل نگردد وفشارهاي معمول راتحمل نمايد.

2-6- چنانچه بسته بندي موادخطرناک طبق مقررات بايکديگر وباسايربارهامجازشمرده شده باشد بايد ظروف داخلي آنها متفاوت وجداازهم دريک بسته قرارگيرند وتمهيداتي نيزانديشيده شود تادرصورت خرابي ، نشت ويانابودي ظروف داخلي واکنش خطرناک رخ ندهد.

3-6- موادمحترقه وقابل انفجار وموادخورنده ياسوزنده ومايعات فرار وقابل اشتعال وموادسمي وموادشيميايي خطرناک وموادي ازاين قبيل بايدداراي عدل بندي وبسته بندي متناسب ودرظروف وبالن هاي مخصوص به خودبوده وبرطبق اصول فني بسته بندي شوند ونيزروي عدل هاخصوصيات نوع بار به خط خواناودرشت نوشته شود ودراظهارنامه وبارنامه نيزاين خصوصيات تصريح گرددتابا رعايت مقررات حمل گردند.

4-6- موادسازنده ظرف ودريچه هاي آن نبايد درمعرض تاثيرمضر محتويات بوده ودرهنگام تماس باآن نبايد هيچگونه تركيب خطرناكي بوجودآورد.

5-6- درصورتيكه مخازن با موادخطرناك پرشده باشند بايد مقداري فضاي خالي دربالاي مخزن براي اثرانبساط مايع درنظرگرفت تادراثرحرارت درطول حمل ونقل باعث خروج مايع وياتغييرشكل مخزن نگردد.ميزان پركردن مخزن دردستورالعمل هاي ضميمه دوSMGS براساس شرايط دمايي 15درجه سانتيگراد ميباشد، مگرآنكه دماي ديگري درج گرديده باشد.

6-6- مخازن شيشه‌اي نبايد داراي نقصي باشندكه ميزان استحكامشان را تقليل دهد . دريچه‌هاي مخازن بايد به منظور جلوگيري از شل شدن داراي تجهيزات اضافي(مثل نصب كلاهك ، محفظه بند ، و محكم كردن) باشند.

7-6- دربسته بندي كلاس1(موادمنفجره) ميخ ها، گيره ها،وقطعات محكم كننده اي كه ازجنس فلز هستند بايدداراي پوشش محافظتي باشند.

8-6- بسته بندي هاي داخلي بايدطوري دربسته بندي هاي خارجي جاي گيرند كه درشرايط عادي ازشكستن وسوراخ شدن آن جلوگيري گردد.

9-6- بسته بندي هاي مخصوص موادجامدي كه دردماي مناسب امكان تبديل آنها به مايع وجوددارد بايدآن ماده را درحالت مايع حمل كرد.

10-6- موادمحلول درآب بايددرظروف مقاوم دربرابرآب بسته بندي گردند.

11-6- موادوفرآورده هاي خطرناک درصورتي براي بسته بندي (بارگيري )مشترک مجازشمرده مي شوند که استعداد انجام فعل وانفعالات خطرناک بايکديگر رانداشته باشند.

فعل وانفعالات خطرناک شامل مواردذيل مي باشند:

-        احتراق (توليدحرارت)

-        تشکيل موادناپايدار

-        تشکيل موادخورنده

-        انتشارگازهاي سمي ياقابل اشتعال

 انواع ظروف بسته بندي:

تعيين نوع بسته بندي كالاهاي خطرناك باتوجه به جدول مشخصات كالاهاي خطرناك وبراساس تعاريف ذيل انجام ميشود:

كد0:  ظروف فلزي داراي جداره نازك -  ظروفي است كه درسطح مقطع عرضي داراي شكل دايره ، بيضي ، راست گوشه (ونيزمخروطي شكل)است ونيزظرفي باگلويي مخروطي شكل وظرفي به شكل سطل ازجنس حلبي نازك داراي كف مقعر وياصاف بايك ياچندروزنه كه طبق تعريف استوانه ياگالن محسوب نگردد. عددشناسايي اين نوع بسته بندي(صفر)مي باشد.

كد1 : استوانه ها-  ظروفي هستنداستوانه اي شكل باكفي مقعر وياصاف، كه ازجنس فلز،مقوا، موادپليمري ،تخته چندلايي وسايرموادمناسب ساخته مي شوند.عددشناسايي اين نوع بسته بندي (1)مي باشد.

كد2 :  بشكه هاي چوبي -  ظروفي هستندازجنس چوب طبيعي باديواره هاي محدب ودايره اي شكل كه درسطح مقطع عرضي ازپرچكاري حلقه هاوكف ساخته شده است. عددشناسايي اين

 نوع بسته بندي(2) مي باشد.

كد3 :  گالن ها-  ظروفي هستندفلزي ياپليمري  كه داراي سطح مقطع راست گوشه ياچندگوشه بوده ومجهزبه يك ياچنددريچه داراي شيرو وسايل جنبي براي حمل مي باشند.

 عددشناسايي اين نوع بسته بندي(3) مي باشد.

كد4 : صندوق ها-  ظروفي هستند به شكل راست

 گوشه ياچندگوشه كه ازجنس فلز،چوب،تخته چندلايي،نئوپان،مقوا،پليمر وياموادمناسب ديگر ساخته مي شوند.

عددشناسايي اين نوع بسته بندي(4)مي باشد.

كد5 :  كيسه ها-  ظروفي هستندانعطاف پذيرازجنس كاغذ، لايه  پليمري ، منسوج پارچه اي واجناس منسوج وياداراي شكل مناسب ديگر. عددشناسايي اين نوع بسته بندي(5) مي باشد.

كد6 : ظروف چندجزئي-  ظرفي است متشكل ازيك ظرف داخلي ازجنس(پليمر،شيشه ،چيني وياسراميك) ويك ظرف خارجي ازجنس(موادپلاستيكي ، فلزي، مقوايي،تخته چندلايي) كه درهنگام سرهم شدن حكم يك واحدبسته بندي غيرقابل تفكيك راپيدامي كنند.براي نگهداشتن وايمني ظروف داخلي  معمولااز ظرف خارجي استفاده مي شود كه داراي ماده جاذب ،عامل پركننده وياهرگونه المان ديگري براي ايمن نگهداشتن مي باشد. عددشناسايي اين نوع بسته بندي(6)مي باشد.

نوع جنس :

براي تعيين نوع جنس ظرف ازحروف بزرگ استفاده مي شود مثلا:

 كدبندي انواع ساختار ظروف

بمنظور تعيين مشخصات ظروف كالاهاي خطرناك كدبندي بااستفاده از مشخصات ظرف ونوع آن بشرح ذيل انجام ميشود:

ــ عدداول نشاندهنده نوع ظرف است مثل:استوانه،گالن و…ـيك ياچندحرف بزرگ لاتين نشانگرجنس است مثل:فولادي :الومينيومي و…

(چنانچه دوحرف لاتين پشت سرهم باشنداولي مربوط به ظرف داخلي ودومي مربوط به ظرف خارجي است.)

ــ درصورت لزوم رقم بكاررفته نشاندهنده كاتگوري ظرف درچارچوب نوع متناسبي است كه اين ظرف ساخته شده است ودومين رقم بعداز حرف لاتين جنس ظرف خارجي است.

درموردبسته بندي تركيبي صرفا شماره كد ظرف خارجي استفاده مي شود.

مثلا: 1H3 يعني  نوع بسته بندي: گالن، جنس بسته بندي: پليمر، كاتگوري :كفي فوقاني ثابت 2B 1 : يعني نوع بسته بندي:استوانه ، جنس بسته بندي: آلومينيوم، كاتگوري،كفي فوقاني بازشو

 ماده 7 -  شرايط بارگيري وتخليه كالاهاي خطرناك

وظايف فرستنده وياگيرنده(بر حسب مورد) درتخليه وبارگيري:

- پس ازبارگيري وتخليه كليه سطوح داخلي وخارجي واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك رابه همراه اقدامات احتياطي پاكسازي  وبرچسب هاي روي آنهابرداشته شوند.(درصورت عدم پاكسازي واگنهاي حامل اين نوع مواد،علائم وبرچسب هايي كه براي حمل  محموله فوق الصاق گرديده بايستي همچنان برروي واگن مزبور باقي بماند ودريچه هاي تهويه واگنهاي مسقف بازودرپوش وشيرهاي تخليه واگنهاي مخزندار كاملابسته گردند.)

-  بسته هاي حاوي بارهاي خطرناک را هنگام بارگيري در واگن ياکانتينر بشکلي درجاي خودمحکم نمايد که مانع ابجايي وواژگوني و ياافتادن آنهاباشد.  درصورتيكه محموله دركيسه ياكارتن حمل ميگردد بايستي داخل واگن ياكانتينر حداقل 10 عددكيسه يا5عددكارتن خالي ازهمان نوع قرارداده شود. به محض رسيدن محموله وواگذاري آنهاجهت تخليه بايستي دراسرع وقت بااقدامات احتياطي تخليه گردد.بعدازتخليه اين نوع محموله ها بايستي محل تخليه ازآثار همان موادكاملاپاكسازي شود.

 ماده 8 - جداول 10 ستوني مقررات SMGS

مقررات ضميمه دو SMGS   پس از ذكرمقررات عمومي حمل كالاهاي خطرناك ، شرايط والزامات مربوط به  كلاسهاي نه گانه را  جداگانه مطرح وتمامي كالاهاي خطرناك مربوط به هركلاس رادر جداولي بهمراه ذكرمشخصات آنها ليست نموده است كه هر كلاس جداول مربوط به خود را دارد . اين جداول داراي 10 ستون به شرح ذيل ميباشند:

 1-    شماره رده : شامل يك عدد به عنوان رديف و يك حرف

2-    كه مربوط به شدت خطر كالا مي‌باشد مانند c21

( حرف a براي كالاهاي به شدت خطرناك و حرف b )

براي كالاهاي خطرناك و حرف c براي كالاهاي با ميزان خطر كمتر استفاده مي‌شوند )

3-     نام بار ،شماره سازمان ملل متحد ( كد UN  )

4-    روش ، گونه ، نوع و كد بسته بندي كالا

5-    حداكثر ظرفيت بسته بار

6-    حداكثرجرم خالص بسته بار برحسب كيلوگرم

7-    علائم خطر  موردنيازروي بسته هاي بار

8-    علائم خطر موردنياز روي واگنها و كانتينرها

9-    شكل ارسال واگنها و كانتينرهاي مجاز

10-ممنوعيت بارگيري مشترك

11- يادداشت هاي اسناد باربري

(جهت اخذ اطلاعات بيشتر و دقيقتر  مي توان به ضميمه دوSMGS  مراجعه نمود)بمنظورسهولت وكاربردي شدن جدول يادشده جدول ديگري بنام جدول شرايط حمل دردوحالت برحسب رديف  كدUN وحروف الفبا درانتهاي همين مقررات آورده شده است.

 فصل دوم

مقررات حمل ونقل كالاهاي خطرناك

 الف- مقررات عمومي

  حمل ونقل كالاهاي خطرناك شامل حمل ونقل كالاهاي خطرناك ويژه (كالاهاي خطرناك كلاسهاي1و7 وليست كالاهاي مندرج درضمايم 1و2)  وساير كالاهاي خطرناك (سايركلاسها) ميباشد كه مقررات مشترك اين دوگروه بشرح ذيل ميباشد:

ماده9 : موادخطرناك بارعايت اين  مقررات و مقررات عمومي كشور درصورتي براي حمل قبول مي شود كه اولا وسايل مختصه حمل آنهارا راه آهن داشته باشد وثانياً طوري بسته بندي شوند كه ازمخاطره محفوظ بمانند. ضمناً درعين اينكه راه آهن كمال احتياط رانسبت به حمل ونقل آنها مرعي ميدارد چنانچه خطري روي داد ومواد خطرناك ازبين رفت جبران خسارت برعهده راه آهن نيست.

تبصره : موادي كه جزو كالاهاي خطرناك ميباشند بشرح فهرست ضميمه اين مقررات بوده وآنچه بعدا  توسط مراجع ذيربط ويامصوبات هيئت مديره كالاي خطرناك تشخيص داده شود به فهرست مذكوراضافه خواهدشد.

ماده10: اگر شخصي كالاهاي خطرناك را براي فرارازپرداخت كرايه ياپرداخت كرايه كمتر يا فراراز رعايت مقررات عمومي يابه هرمنظور درموقع تحويل باربه راه آهن ،كالاي معمولي قلمدادكند علاوه برتعقيب قانوني ودريافت تفاوت كرايه ،يك برابر مبلغ كرايه هم بعنوان جريمه دريافت خواهدشد وهرگاه ازاين عمل درحين حمل ونقل خسارتي متوجه         راه آهن ياكالاهاي ديگري كه باراه آهن حمل مي شود روي دهد، مسئوليت وخسارت آن بدون قيد وشرط متضامنا بعهده فرستنده وياواسطه ومتصديان ديگري كه دراين امر ازطرف صاحب بار دخالت داشته اندخواهدبود.

ماده 11 :  تخليه وبارگيري كالاهاي خطرناك بايستي درخطوط تعيينشده ايستگاهها انجام شود وواگنهاي واگذارشده  پس ازتوقف علاوه براينكه بايد به يكديگرمتصل  وترمزدستي هاي آنها مطابق مقررات بسته شده باشد ، بوسيله كفش خط نيزمحفوظ  شوند وبا گذاردن علامت ايست خط مذكور مسدودگردد.

تبصره: درصورتيكه امكان اتصال واگنها به يكديگروجودنداشته باشد بايستي هرگروه ازواگنهاي مستقرشده درخط بابستن ترمزدستي وقراردادن يك كفش خط براي آنها مهارشوند.

ماده 12: آرايش ، تشكيل وتنظيم قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك براساس جدول فاصله وآرايش(  پيوست شماره1) و همچنين ستون 16 جداول شناسايي وعمليات     ( پيوست شماره2 ) ميباشد. علاوه برآن بين هردونوع كالاي خطرناك متفاوت بايستي يك ياچند واگن حامل كالاهاي  معمولي قرارگيرد.

ماده13 : جوشكاري واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ممنوع است.

ماده 14 : درطرفين واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك بايستي علائم خطر وبرچسب هاي مربوطه طبق ماده 4 اين مقررات نصب گردد.

ماده 15 : هنگام بارگيري ، تخليه ، مانور واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك استعمال دخانيات ، افروختن چراغ ياآتش درنزديك واگن يامحوطه اي كه كالاهاي خطرناك درآنجا قرارگرفته اكيدا ممنوع است.

ماده 16 : قبل ازواگذاري واگن جهت بارگيري كالاهاي خطرناك بايد واگنها كاملاً بازديد وازهرنظر سالم وبدون عيب باشند.

ماده 17 : درواگنهاي حامل كالاهاي خطرناك كه كف آنها چوبي است بايستي ازكفش ترمزكامپوزيت استفاده گردد . درغيراينصورت استفاده ازترمزهواي اينگونه واگنها ممنوع بوده وبيش از12 محورمتوالي واگن بدون ترمز نبايستي دريك قسمت ازقطارقرار بگيرد.

ماده 18 : حمل واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك سريع الاشتعال(کلاس 3) با واگن حامل پنبه دريک قطار ممنوع است.

ماده 19 :  مسئول يامتصدي ترافيك ايستگاه موظف است قبل ازانجام عمليات مانور باواگنهاي حامل كالاهاي  خطرناك ،سرمانورچي را درجريان امرقرارداده وايشان نيزلكوموتيوران را مطلع نمايد.

ماده 20 : مسئول وقت ايستگاه موظف است قبل ازعمليات مانورواگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ،درصورت داشتن فرد همراهي كننده ، نامبرده رانيزدرجريان امرقراردهد.

ماده21 :  حمل واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك باقطارهاي مسافري يامختلط ممنوع است.

ماده 22 : درصورت وجودواگن حامل كالاهاي خطرناك  رئيس قطاربايستي قبل ازحركت قطار ازايستگاه ضمن كنترل علائم خطروبرچسبهاي الصاق شده  برروي واگنها ، مراتب خطرناك بودن محموله رابه اطلاع لكوموتيوران برساند ودرصورتيكه هريك ازواگنهاي حامل كالاهاي خطرناك فاقد علائم وبرچسب باشد ، رئيس قطارموظف است پس ازمخابره تلفنگرام تااولين ايستگاه تشكيلاتي ادامه سيردهد. حركت اين قبيل واگنها ازايستگاه تشكيلاتي بدون رفع نواقص مذكورممنوع است.

ماده 23 : درصورت بروزحادثه براي قطارهاي حامل  واگنهاي محتوي كالاهاي خطرناك درخطوط برقي ،قبل  ازهراقدامي بايستي برق شبكه بالاسري قطع گردد.

ماده 24 : اگردرنزديكي انباركالاهاي خطرناك ياواگن هاي حامل اين نوع كالاها ، آتش سوزي يا سانحه اي  روي دهد بايستي اقدامات ايمني رامطابق بادستورات كارت احتياطي كالاهاي خطرناك انجام داد.

تبصره : كارت احتياطي كالاهاي خطرناك بايستي دراختيارايستگاه هاي تشكيلاتي ، كنترل نواحي وواحدهاي ذيربط قرارگيرد.

ماده 25 : متوقف نمودن  وانفصال واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك درايستگاههاي غيرتشكيلاتي درطول مسير ممنوع است.

درصورت  بروزسانحه يامسدودي يا هرعامل ديگركه توقف واگنهارا تحميل نمايد، بايستي به محض رفع مشكل، واگن  بااولين لكوموتيو اعزام شود. توقف واگنها  بايستي درخطوط دورازساختمانها وابنيه و با بستن ترمزهاي دستي براساس مقررات وگذاردن كفش خط ونصب تابلوي ايست انجام شود.

تبصره: توقف درايستگاههاي تشكيلاتي بارعايت مقررات فوق  بلامانع است.

ماده 26 : هرگاه لكوموتيوحامل كالاهاي خطرناك به علتي قادربه حمل قطارنباشد وياقطارنياز به امداد داشته باشد كنترل اداره كل مربوطه  بايستي ضمن اعلام به كنترل مركزي با اولويت اول نسبت به تمامي قطارهاي باري نسبت به امداد اقدام  وبراي قطارهاي ديگر نيز پيش بيني لازم رابنمايد.

 ب - شرايط ويژه حمل ونقل

كلاسهاي 1و7

باتوجه به ويژگي هاي كالاهاي خطرناك كلاس هاي 1و7 وهمچنين كالاهاي ذكرشده درضمايم (1)و(2)، حمل ونقل اين قبيل كالاها نيازبه مراقبت هاي بيشتري علاوه بر مقررات عمومي دارد. مقررات حمل كالاهاي خطرناك ويژه بشرح ذيل مي باشد:

ماده 27:  براي حمل  كالاهاي خطرناك ويژه (كلاسهاي 1و7) بايد حداقل 24ساعت قبل بوسيله فرستنده تقاضاي واگنبه عمل آيد وچنانچه  مواد مزبور كمترازظرفيت يك واگن باشد بايد كرايه  ظرفيت كامل واگن دربست بارعايت مصوبات هيئت مديره  پرداخت شود.

ماده28 : توقف لكوموتيودرمجاورت محل بارگيري، تخليه وانباركالاهاي خطرناك ويژه اكيدا ممنوع است وچنانچه عبورلكوموتيو ازنزديكي آن لزوم پيداكند بايدازتخليه وبارگيري مطلقا خودداري شود وحتي المقدور روي محمولات رابابرزنت پوشانيده ودرب واگن ياانبار بسته شده باشد.

ماده 29 : مسئول وقت ايستگاه موظف است مراتب خطرناك وويژه بودن محموله واگن هاي ترانزيت ياوارداتي وصادراتيكه نيازبه تعويض بوژي دارند راقبل ازواگذاري جهت تعويض بوژي باارسال تلفنگرام به اطلاع مسئول تعويض بوژي برساند.

ماده 30 : قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايستي مطابق بامندرجات كارت احتياطي تجهيزات لازم ايمني به همراه داشته باشند درغيراينصورت حمل آنها ممنوع مي باشد.

ماده 31 : دپوي كالاهاي خطرناك ويژه درايستگاه هاي راه آهن به جزمحل هاي اختصاصي  ازقبل تعيين شده ممنوع است وبايستي به محض واگذاري واگن نسبت به بارگيري ،تخليه يا حمل واگنهااقدام گردد.

ماده 32 : قبل ازورود وواگذاري واگن هاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه مسئول وقت ايستگاه بايد باارسال تلفنگرام مراتب را جهت اقدام مقتضي به اطلاع  پليس ناحيه برساند.

ماده 33 : بارگيري وتخليه كالاهاي خطرناك ويژه بايد درروشنايي ويادر روز انجام گيرد ودرمناطق گرم بايد صبح زوديامقارن غروب ودرسايرمواقع حتي الامكان درسايه صورت گيرد.

ماده 34 : تخليه وبارگيري كالاهاي  خطرناك ويژه نبايددرسكو ويادرانبار كالاي ايستگاه انجام شود بلكه بايد دردورترين خط ودورازابنيه واماكن راه آهن انجام پذيرد.

ماده35 : واگنهاي  حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايد حداقل دوواگن ازواگن هاي حامل ريل،تيرآهن ، لوله وامثال آن فاصله داشته باشد.

ماده 36 :  باقطارهاي مخصوص حمل كالاهاي ويژه بايدمامورفني ومامورآتش نشاني ومامورپاسوراعزام گردد.

ماده37 : عمليات مانوروتفكيك واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايستي بااحتياط كامل وحداكثرسرعت مانور15كيلومتردرساعت انجام شود.

ماده38 :  حمل واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه باكالاهاي خطرناك سايركلاسها ممنوع مي باشد.

ماده 39 : قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه دراعزام نسبت به  سايرقطارهاي باري دراولويت اول مي باشند.

ماده 40 : واگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بطور مستقيم سيرميكنند. درصورت لزوم توقف ، باتوجه به ماده25 بايد محاسبه ترمزدستي به صورت دوبرابر كالاهاي عادي محاسبه ومنظورشود.

تبصره : قطار مستقيم قطاري است كه آرايش آن ازمبدا تامقصد تغيير نمي كند.

ماده 41 : مانورقطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه درايستگاه هاي بين راهي به جزمواردتعميري وياخرابي لكوموتيو وياواگن ممنوع بوده ودرصورت تعميري شدن آنها بايستي مراتب راطي تلفنگرام به اطلاع كنترل اداره كل مربوطه رسانده وكنترل اداره كل مربوطه پس ازكسب تكليف ازمعاونت فني اداره كل مربوطه دستورات لازم راصادر نمايد.

تبصره: تعميرواگنهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه با مراقبت واولويت موكدانجام مي شود وبايستي پس ازتعميربااولين قطارممكن باتوجه به اين مقررات اعزام شوند.

ماده 42 : كنترل مبدا حركت قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه موظف است مراتب راطي تلفنگرام به كليه ايستگاه هاي واقع درمسير حوزه استحفاظي وكنترل همجوار وكنترل مركزي اعلام نمايد وكنترلهاي مسير حركت نيزمي بايست منطبق با ماده 40  عمل نمايد.

تبصره : تشكيل وحركت قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه با نظارت وتاييد قبلي كنترل مركزي خواهد بود.

ماده 43 : تقسيم قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه دربلاك ممنوع مي باشد و درموارداجتناب ناپذير بااطمينان ازوجود شرايط كامل ايمني وپس ازموافقت معاون فني اداره كل مربوطه بلامانع است.

ماده 44 : قطارهاي حامل كالاهاي خطرناك ويژه بايستي درنمودارگراف باشماره ورنگ خاص مشخص گردد.

ماده 45 : حمل كالاهاي خطرناك ويژه درقطارهاي متراژي وبارهاي خارج ازگاباري ممنوع مي باشد.

 پيوست شماره (ا)

 جدول‌آرايش‌وفاصله‌هاي موردنياز هنگام تشكيل قطار حامل واگنهاوكانتينرهاي محتوي كالاهاي خطرناك

                                             توضيحات تكميلي

          در خصوص كلاس 2                               در خصوص كلاس 3                                  

           a : غير قابل اشتعال                             a : درجه خطر زياد

          b : قابل اشتعال                                  b : درجه خطر متوسط

         at : غير قابل اشتعال وسمي                  c : درجه خطر كم

         خط تيره به معني امكان حمل بدون تدابير خاص در آرايش قطار است ( به جزء اكسيژن مايع با 2073 = un با ساير كالاها )   . 

         علامت X به معناي عدم امكان حمل در واگن حامل اين كالاها در يك قطار است .

          اعداد 2 و1 نماينگر فاصله واگن در آرايش قطار است .                   

جدول مثال و نمونه هايي از چند كالاي خطرناك كه حمل ونقل آنها درراه آهن ايران بيشتر مي باشد (بر گرفته از مقررات ضميمه دو SMGS)

استثناء: درخصوص واگنهاي حامل بنزين، نفتا ، نفت خام  و نفت سفيد آرايش قطارمطابق كالاهاي رديف  مايعات سريع الاشتعال(3a ) عمل ميگردد .

پيوست شماره(2)

جداول شناسايي وعمليات :

الف- تنظيم شده براساس كد UN

ب- تنظيم شده براساس حروف الفبا

قابل ذكر است جهت دسترسي به اطلاعات بند (الف) و (ب) به زير منوي كالاهاي خطرناك مراجعه فرمائيد .

ضمايم

ضميمه شماره (1)

ليست 96 قلم كالاي خطرناك مندرج در ضميمه شماره يك كتاب تعرفه وحمل ونقل كالاومسافرباراه آهن

 ضميمه شماره (2)

ليست 189 قلم كالاي خطرناك اعلام شده ازطرف شوراي امنيت ملي

ضميمه شماره (3)

نمونه علائم خطر وبرچسبها

قابل ذكر است جهت دسترسي به ضميمه شماره (3) به منوي كالاهاي خطرناك زير منوي علائم و بر چسبها مراحعه فرمائيد .

ضميمه شماره (4)

كليات ويژه كانتينرهاي مخزندار

كليات  ويژه كانتينرهاي مخزندار :

درخصوص كانتينرهاي مخزنداربايددقت داشت كه اولا دريچه هاي مخازن حاوي موادمنفجره داراي حفاظ دوبل به منظورجلوگيري ازنشت محتويات به بيرون ازمخزن باشندوثانيا مخازني كه درداخل آنهاامكان افزايش فشارداخلي وجوددارد بايدچنان ساختاري داشته باشندكه منتفي كننده افزايش فشار داخلي ودرنتيجه جلوگيري ازانفجار گردند.

دستورالعملهاوكليات ويژه كانتينرهاي مخزندار مخصوص حمل كالاهاي خطرناك بااستفاده ازعلائم ونشانه‌هاي حرفي –عددي  (T1 تاT 36) مشخص گرديده اند.زمانيكه درستون 10جدول دستورالعملي براي يك عنوان خاص قيد نشده باشد دراينصورت حمل ونقل آن ماده دركانتينرهاي مخزندار مجاز نمي‌باشد مگر اينكه موافقت يك مرجع صلاحيتدار اخذشده باشد.

-         T1 تا T 34 – مواردموردنيازبراي كلاس 3تا9رانشان مي دهد.

-          T 50 – براي گازهاي مايع غيريخچالي

-          T 75 – مخصوص گازهاي مايع يخچالي مي باشدزمانيكه دراين ستون يكي از دستورالعملهاي ويژه كانتينرهاي مخزندار قيد شود تانكرهاي مخزندار اضافي ديگري را نيز مي‌توان بكار برد كه داراي فشارتست بيشتر، ضخامت جداره بيشتر، دريچه تحتاني  دقيق‌تر و دستگاه كنترل فشار دقيق‌تر باشند.

ساختمان  كانتينرهاي مخزنداراز T1 تا T33 به شرح جدول ذيل مي باشد :

براي كانتينرهاي مخزندار T34 اين جدول بشرح ذيل مي باشد

براي كانتينر هاي مخزندار T50 اين جداول

كليات عمومي قابل اعمال درحمل ونقل ازطريق تانكرهاي مخزندار

الف- هريك ازپراكسيدهاي آلي بايدتست شده وگزارشي ازآن به مراجع ذيصلاح كشور مبدا ارسال تاموردموافقت قرارگيرد.وپيروآن يادداشتي حاوي اطلاعات حمل ونقلي وگزارش نتايج تست هابه كشورمقصدارسال گردد. اين تستها بايدحاوي مواردضروري ذيل باشند:

ـــ اثبات سازگاري كليه مواددرتماس باماده مورد نظردرجريان حمل ونقل

ـــ ارائه اطلاعات براي طراحي تجهيزات ايمني كنترل فشار واضطراري باتوجه به ويژگيهاي طراحي تانكرهاي قابل حمل.

هرگونه مواردضروري براي حمل ونقل ايمن ماده موردنظر بايددرگزارش مربوطه صريحاقيدگردد.

ب- تانكرهاي قابل حمل بايد بادستگاههاي كنترل فشار وايمني متناسب باشند.(دراين رابطه مي توان ازدستگاههاي كنترل خلاء نيزاستفاده نمود).دستگاههاي كنترل فشاربايد دردماهاي معين شده برطبق خصوصيات پراكسيدهاي آلي وويژگيهاي تانكرقابل حمل عمل نمايند.

استفاده ازعناصرفيوزداردرجداره مخازن مجازنمي باشد .

ج- دستگاههاي كنترل فشاربايد حاوي سوپاپهاي فنري باشدكه براي جلوگيري ازمسدودشدن داخل تانكر قابل حمل توسط موادتجزيه شده وبخارهاي آزادشده دردماي 50درجه سانتيگرادنصب گرديده اند.ظرفيت وفشارآغازين تخليه سوپاپهاي كنترل(اطمينان) بايدبراساس تستهاي مشخص شده دربند (الف) استوارگردد. گرچه فشارآعازين درهيچ مرحله اي نبايد به گونه اي باشدكه هنگام واژگوني تانكر مايع ازسوپاپهاخارج گردد.

د- دستگاههاي كنترل اضطراري مي تواند ازانواع فنري ياشكننده باشد كه براي تخليه موادتجزيه شده وبخارهاي آزادشده درجريان يك دوره بيشترازيك ساعت شعله وري كه ازطريق فرمول زيرمحاسبه مي شود ،طراحي شده اند:

q=70961 FA0.82

كه دراين فرمول:

F (-) : عامل عايق  ، براي ظروف عايق نشده F=1    مترمربع): اداره كل مرطوب

q(w) : جذب گرما

F براي ظروف عايق شده ازفرمول زيرمحاسبه مي شود:

F=U(923-Tpo)

47032

دراين فرمول :

 K= هدايت گرمايي لايه عايق

L= ضخامت لايه عايق  

U= ضريب انتقال گرمايي عايق

Tpo = دماي پراكسيد درشرايط كنترلي

فشارآغازين تخليه دستگاههاي كنترل اضطراري بايدبالاتراز ميزان مشخص شده در بند(ج) باشدوبايدبراساس نتيج تستهاي مورداشاره درقسمت (الف) استوارباشد.ابعاددستگاههاي كنترل اضطراري بايدبه گونه اي باشدكه فشارماگزيمم داخل تانكر ازفشارتست تانكرتجاوزننمايد.

- درجه پركردن نبايداز90درصد دردماي 15درجه سانتي گرادتجاوزنمايد.

و-تانكرهاي نظافت نشده وحاوي گازبايد ازويژگيهاي يكساني مانندتانكرهاي پرشده ازگازمايع غيريخچالي برخوردارباشند.

ز- قسمتهاي سيلندري سروسوراخهاي جداره كمتراز80/1 مترقطر نبايدكمتراز 5ميلي متر برمبناي فولادمرجع يامعادل فلزي ضخامت داشته باشد. جداره هاي بيشتراز80/1 مترقطرنبايدكمتراز 6ميلي متر برمبناي فولادمرجع يامعادل فلزي بكاررفته ضخامت داشته باشد.به استثناي موادپودرشده ياموادجامد

دانه اي مربوط به گروه II  ويا III كه درآنها حداقل ضخامت لازم مي تواند تا5ميلي متر ضخامت برمبناي فولادمرجع يامعادل فلزي بكاررفته كاهش يابند.

ح- مجراهاي خروجي تحتاني تانكرهاي مولتي مودال حامل موادجامد قابل كريستالي شدن ياموادفوق العاده چسبناك(غليظ) بايدبابيشترازدودستگاه سوپاپ قطع كننده سري ومستقل مجهزگردند.

طراحي اين دستگاه بايدموردقبول مراجع ذيصلاح يااشخاص ذيصلاح بوده ومجهزبه مواردزيرباشد:

-  يك سوپاپ قطع كننده خارجي كه بطور موجهي نزديك جداره نصب شده باشد

-  يك نگهدارنده مايع درانتهاي لوله تخليه كه مي تواند يك گيره قفل شده يايك كلاهك پيچ باشد.

ط- هركدام ازمجراهاي تحتاني تخليه به استثناي مواردبند(ح) بايدبه سه دستگاه سوپاپ قطع كننده سري ومستقل تجهيزگردند. طراحي اين دستگاه بايد موردقبول مراجع ذيصلاح ياگروه صلاحيتداربوده ومجهزبه مواردزيرباشند:

-  يك سوپاپ قطع كننده داخلي خودكار كه يك سوپاپ قطع كننده درون جداره يايك فلنج(گيره) جوش شده ياهمراهش است به گونه اي كه:

ــ دستگاههاي كنترل عمليات سوپاپ به گونه اي طراحي گرديده اندكه ازهرگونه بازشدن ناخواسته درجريان تماس يااعمال سهوي جلوگيري نمايند.

ــ سوپاپ ازبالا ياپايين مي تواندقابل استفاده باشد.

ــ درصورت امكان تنظيم سوپاپ (بازيابسته) بايدبه گونه اي باشدكه اززمين قابل تغييرباشد.

ــ باستثناي تانكرهاي باظرفيت كمتراز 1000ليتر، مي توان سوپاپ راازيك محل قابل دسترسي كه ازخودسوپاپ دوراست بست.

ــ درصورت خسارت به دستگاه خارجي ،سوپاپ بايد به كارموثرخويش ادامه دهد وعمليات راكنترل نمايد.

-  يك سوپاپ قطع كننده خارجي كه بصورت موجهي نزديك جداره نصب شده باشد.

- يك نگهدارنده مايع درانتهاي لوله تخليه كه مي تواند يك گيره قفل شده يايك كلاهك پيچ باشد.

ي- وقتي دستورالعمل تانكرهاي مولتي مودال طبق ستون 11جداول ضميمه الزاماتي براي بعضي موادخاص ذكركرده باشد دراين تانكرهابايديك دستگاه كنترل فشار موردموافقت مراجع ذيصلاح وجودداشته باشد. دستگاه كنترل  فشار فنري بايد حاوي يك ديسك خشك باشد مگراينكه يك تانكر مولتي مودال درسرويس بايك دستگاه كنترل موردقبول ساخته شده وازموادسازگاربا بارمجهزگرديده باشد.

زمانيكه يك ديسك خشك درسري بادستگاه كنترل فشارلازم گنجانده شده باشدفضاي بين ديسك خشك ودستگاه كنترل فشار بايديك دريچه فشاريانمايانگر ردياب شكستگي ديسك ، نگهدارنده پين، يانشت منجربه خرابي دستگاه كنترل فشارمجهزگردد.ديسك خشك درفشارنرمال 10درصدبالاتر ازفشارآغازين تخليه دستگاه كنترل شكسته شود.

ك- تانكرهاي مولتي مودال مخصوص حمل ونقل گازهاي مايع غيريخچالي كه دردستورالعمل T50 تانكرمودال بايدحاوي دستگاه كنترل فشار موردقبول مراجع ذيصلاح باشد. چنين دستگاهي بايد شامل يك ديسك خشك ماقبل دستگاه فنري باشدمگراينكه تانكرموردنظر درسرويس با يك دستگاه موردقبول وساخته شده8 ازموادسازگاربابار مجهزگرديده باشد. فضاي بين ديسك خشك ودستگاه بايد به يك دريچه فشار يايك نمايانگر ردياب تجهيزشده باشد.اين كارسبب ميگرددتارديابي شكستگي ديسك ، نگهدارنده يانشتيي كه ممكن است باعث خرابي دستگاه كنترل فشارشودميسرگردد.ديسك خشك درفشار10درصد بالاترازفشار آغازين تخليه دستگاه كنترل شكسته شود.

ف- تانكرهاي مولتي مودال خالي پاكسازي نشده وحاوي گاز(كاملاتخليه نشده) بايدباالزامات مشابه تانكرهاي مولتي مودال پرشده ازگاز مايع غيريخچالي قبلي مشابهت داشته باشند.

ن- بارگيري

-  قبل ازپركردن مخازن حمل كننده بايدمطمئن شود كه تانكرازنظرمواردذيل تاييدشده باشد:

ــ حمل ونقل گازمايع غيريخچالي درآنهاتاييدشده باشد واينكه مخزن مولتي مودال ازگازهاي غيريخچالي بارگيري نشده است كه درتماس باموادجداره .لايي ها، وابزارسرويس احتمالا باعث بروز واكنش هاي خطرناكي شوند كه نتيجه آن تشكيل محصولات خطرناك يا تضعيف كننده هاي آن موادباشد.

-  حداكثرجرم گازمايع غيريخچالي درليتر ظرفيت جداره(كيلوگرم برليتر)نبايدازچگالي گازمايع غيريخچالي دردماي 50درجه سانتيگراد در95/0 تجاوزكند. علاوه براين جداره نبايد دردماي 60درجه سانتيگراد ازمايع پرشده باشد.

-  تانكرهاي مولتي  مودال نبايدبيشتراز حداكثر جرم خالص مجازشان وحداكثر جرم بار مجازمشخص شده براي هرگازدرحمل ونقل بارگيري گردند.

 مواردلازم براي طراحي ،ساخت ،بازرسي،وآزمايش مخازن مولتي مودال درحمل ونقل گازهاي مايع غيريخچالي:

م- تعاريف:

ــ تانكرمولتي مودال : تانكري است كه ازظرفيت بيشتراز 450ليتربراي حمل ونقل گازهاي مايع غيريخچالي كلاس 2 برخوردارباشد. تانكرمولتي مودال شامل يك جداره مي باشد كه بااسباب ووسايل سرويس ووسايل ساختاري براي حمل ونقل گازمجهزگرديده است. تانكرمولتي مودال بايدازاين توانايي برخوردارباشدكه بدون برداشتن ابزار ساختاري  ،تخليه وبارگيري شود.اين تانكربايدداراي اجزاي تثبيت كننده خارجي درجداره باشد وزمانيكه بارگيري شد قابل حركت دادن (بلندشدن)باشد.اين تانكربايد به گونه اي طراحي گردد تاداخل وسيله حمل ونقلي قابل بارگيري بوده وبايدبا كفشك ها ، پايه ها،ياوسايل يدكي براي تسهيل كارمجهزشده باشد.تانكرهاي جاده اي ،واگنهاي تانكري ريلي، تانكرهاي غيرفلزي ،كانتينرهاي فله بر( I B C) ، سيلندرهاي گاز ومخزنهاي بزرگ مشمول تعريف تانكرهاي مولتي مودال نمي گردند.

ــ جداره : به قسمتي ازتانكر اطلاق مي گردد كه گازمايع غيريخچالي رادرخودحبس مي كند وشامل دريچه هاي بازوبسته كردن مي باشد، امامشمول تجهيزات خدماتي يا تجهيزات ساختاري نمي گردد.

ــ وسايل سرويس (تجهيزات خدماتي) : به وسايلي اطلاق مي گردد كه براي بارگيري (پركردن ) ، تخليه ، تهويه، ايمني وعايق بندي بكارمي روند.

ــ وسايل  ياتجهيزات ساختاري : به اجزاي تقويت كننده،نگهدارنده،حفاظتي وتثبيت كننده  که درديواره خارجي جداره وجوددارد ،اطلاق مي گردد.

ــ حداكثرفشار كارمجاز( M A W P) : به فشاري اطلاق مي گردد  که ميزان آن ازحداکثر فشاراندازه گيري شده ذيل درقسمت فوقاني پوسته مخزن درهنگام بهره برداري کمترنبوده  ولي درهيچ موردي نبايد كمتراز7بار(واحداندازه گيري فشارگاز )باشد:

-  حداكثرفشار موثرگيج(دريچه) مجازدرجداره درهنگام بارگيري ياتخليه

-  حداكثرفشار موثرگيج (دريچه) كه جداره براي آن طراحي شده كه براي گازمايع غيريخچالي عنوان شده دردستورالعمل مخازن مولتي مودال T 50 براي آن گازارائه شده است.براي گازهاي مايع غيريخچالي ديگر كه كمترازمواردزيرنيستند:

-  فشار بخارمطلق(برحسب بار) گازمايع غيريخچالي دردماي مرجع طراحي  منهاي 1 بارو

-  فشار جزئي( برحسب بار) هواياگازهاي ديگر درفضاي خالي تعيين شده توسط دماي مرجع طراحي وانبساط حالت مايع بخاطرافزايش ميانگين دماي حجم    T   f -  T  r

( T  f : دماي بارگيري ،معمولا15درجه سانتيگراد)  (T  r : حداكثر دماي ميانگين حجم،معمولا50درجه سانتيگراد)

ــ فشارطراحي :  عبارتست ازفشارمورداستفاده درمحاسبات موردنيازطبق مقررات لوله  فشار.اين فشارنبايدكمترازبالاترين فشارهاي ذيل باشد:

-         حداكثر ميزان فشار موثر مجاز درجداره درزمان بارگيري ياتخليه يا

-          مجموع:

1- حداكثر فشار مؤثر كه جداره براي آن فشار طراحي گرديده است به صورتي كه در قسمت  قبلي تعريف MAWP  ( حداكثر فشار كار مجاز ) آمده است .

2- فشار هد كه براساس نيروهاي ديناميكي مشخص شده تعيين شده است ، اما كمتر از 35 درصد بار(واحدفشارگاز)نباشد.

ــ فشارآزمايشي: به معناي حداكثر فشار  موثر در بالاي جداره هنگام تست فشار مي‌باشد.

 ــ آزمايش ضد نشت: به آزمايشي اطلاق مي‌شود كه  درآن ميزان فشارداخلي گازجداره و تجهيزات خدماتي آن کمتراز 25 درصد MAWP  (حداکثرفشارکارمجاز)نباشد.

ــ حداكثر جرم ناخالص مجاز : ( MPGM  ) عبارت است از مجموع جرم وزن تانكر مولتي مودال و سنگين ترين بار مجاز براي حمل و نقل

ــ فولاد مرجع: به فولادي اطلاق ميگردد كه داراي مقاومت كششي  370نيوتن برميليمترمربع و  انبساط طولي ضريب انکسارآن 27 درصد باشد.

- فولادنرم : به فولادي اطلاق مي شود که حداقل قدرت کششي تضمين شده آن 370 تا440 نيوتن برميليمترمربع  باشد.

ــ  ميزان درجه حرارت طراحي مبنا: براي جداره که گازهاي  مايع غيريخچالي تحت شرايط محيطي درآن حمل مي شوند 40 - تا 50 درجه سانتيگراد خواهدبود. درجه حرارتهاي  طراحي بيشتري نيزبراي مخازن مولتي مودال باتوجه به شرايط آب وهوايي سخت ميبايست درنظرگرفته شود.

 دماي مرجع طراحي : به دمايي اطلاق ميگردد كه در آن فشار بخار اجزاء براي محاسبه MAWP  ( حداكثر فشار كار مجاز ) تعيين ميگردبمنظورحصول اطمينان ازاينکه گاز هميشه درحالت مايع قرارخواهدداشت ، درجه حرارت طراحي مبنا بايدکمتراز درجه حرارت حاد گازغيريخچالي موردحمل باشد . اين مقدار براي هر تانكر مولتي مودال عبارتست از :

الف ) جداره با قطر5/1 متر يا كمتر :  65  درجه سانتيگراد

ب ) جداره با قطر بيشتر از 5/1 متر : 60درجه سانتيگراد

1- بدون عايق بندي يا  سايه بان :   60درجه سانتيگراد

2- با محافظ نور خورشيد(سايه بان) : 55 درجه سانتيگراد

3- با عايق بندي : 50 درجه سانتيگراد

 چگالي بارگيري : عبارت است از ميانگين حجم گاز مايع غيريخچالي درهر ليتر ظرفيت جداره(كيلوگرم برليتر)

چگالي بارگيري در دستورالعمل T50  تانكرهاي مولتي مودال آمده است .

ل- تانكرهاي مولتي مودال مخصوص حمل و نقل گازهاي مايع غيريخچالي كه در دستورالعمل T50  تانكر مودال بايد حاوي دستگاه كنترل فشار مورد قبول مراجع ذيصلاح باشد ، چنين دستگاهي بايد شامل يك ديسك خشك ماقبل دستگاه فنري باشد ، مگر اينكه تانكرمولتي مودال در سرويس با يك دستگاه مورد قبول ساخته شده از مواد سازگار با بار مجهز گرديده باشد .

فضاي بين ديسك خشك ودستگاه بايد به يك دريچه فشار يايك نمايانگر ردياب تجهيزشده باشداين كار سبب ميگردد تا رديابي شكستگي ديسك ، نگهدارنده يا نشتي اي كه ممكن است باعث خرابي دستگاه كنترل فشار شود ميسر گردد ، ديسك خشك در فشار 10 درصد بالاتر از فشار آغازين تخليه دستگاه كنترل شكسته ميشود .

ضميمه شماره (5)

شرايط پرنمودن مخزندارها

    هنگام پرنمودن تانك بامواد مايع، مقادير پرنمودن ذيل تعيين گرديده كه بيش ازآنهامجاز

 نمي باشد:

-  براي موادقابل اشتعال بدون خطراضافي (مانند سمي بودن وخورندگي) درتانك هاي داراي تجهيزات تهويه وياسوپاپ اطمينان (ونيز درمواردي كه قبل از سوپاپ اطمينان لاتون محافظ قراردارد):

ميزان پرنمودن =   100/ [1+? (50-tF)] درصد ازحجم تانك

كه درآن tF    عبارتست از دماي ميانگين موادمايع هنگام پركردن ، درجه سانتيگراد

?   عبارتست از دماي ميانگين مواد مايع در تفاوت دمايي از15 تا 50درجه سانتيگراد يعني براي حداكثرتفاوت دماي مساوي 35درجه سانتيگراد، ضريب  ?  براساس اين فرمول محاسبه مي شود:

? = d15- d50 / (35 × d50)

كه درآن: d15  و d50  عبارتندازچگالي موادمايع بترتيب در 15درجه سانتيگرادو50درجه سانتيگراد

-  براي موادسمي وياخورنده(چه براي قابل اشتعالها وچه براي غيرقابل اشتعالها) درتانك هاي داراي تجهيزات تهويه وسوپاپ اطمينان (ونيزدرصورت وجودلاتون محافظ):

ميزان پرنمودن = 98/ [1+? (50-tF)] درصدازحجم تانك

-  براي موادقابل اشتعال، خطرناك براي سلامتي وياموادخورنده ضعيف(چه قابل اشتعال وچه غيرقابل اشتعال) درتانك هاي نفوذناپذير(آب بندي شده) فاقدتجهيزات احتياطي(ايمني):

ميزان پرنمودن = 97/ [1+? (50-tF)] درصدازحجم تانك

- براي موادسمي قوي وياسمي وخورنده قوي ويا موادخورنده(چه براي قابل اشتعال وچه براي غيرقابل اشتعال) درتانك هاي آب بندي شده فاقد تجهيزات ايمني (محافظ)

ميزان پرنمودن = 95/ [1+? (50-tF)] درصدازحجم تانك

ضميمه شماره (6)

فرم اطلاعات ايمني مواد( MSDS)

( اين ضميمه صرفا جنبه مطالعاتي دارد)

اطلاعات تكميلي

فرم اطلاعات ايمني مواد( MSDS)

(جنبه مطالعاتي دارد)

 MSDS  مخفف عبارت (MATERIAL  SAFETY  DATA  SHEET ) مي باشد وبعنوان برگه اي مكتوب حاوي اطلاعاتي درخصوص خطرات موادشيميايي مورداستفاده قرارمي گيرد.

اين برگه هاتوسط توليدكنندگان موادشيميايي دراختيارمصرف كنندگان وسايرافرادي كه درمعرض موادشيميايي قرارميگيرند گذارده مي شود.اطلاعات اين برگه هاشامل مواردذيل است:

ــ ماهيت شيميايي ماده(جامد،مايع،گاز)

ــ خصوصيات ومشخصات فيزيكي

ــ خطرات بهداشتي ماده

ــ شناسايي راههاي اصلي  ورود ماده به بدن

ــ مقاديرآستانه مجاز

ــ سرطان زايي ماده

ــ اقدامات احتياطي درزمان حمل ونقل،كاربرد،استفاده ،انباركردن.

ــ كمكهاي اوليه واقدامات لازم درزمان بروزسوانح وعفونتها

ــ اقدامات كنترلي(وسايل اطفاء حريق، ماسك ،لباس ويژه،…)

ــ خطرات فيزيكي

ــ اطلاعات مربوط به اصلاحات در MSDS

ــ اطلاعات مربوط به توليدكننده

لوزي خطر

 باتوجه به اينكه مقداربسياروسيعي ازموادشيميايي متنوع وبادرجه متفاوتي ازآلايندگي وخطرناكي درصنايع شيميايي درجهان صنعتي امروز به مصرف مي رسند،لزوم آشنايي همگان بااين مواد وخطرات آنهاحياتي مي باشد.لذاتوليدكنندگان موادشيميايي بمنظورآگاهي مصرف كنندگان ازخطرات بهداشتي توليدات خود وچگونگي مصرف آنهااقدام به چاپ بروشورها ودفترچه هاي راهنما نموده وآن رادراختيار مصرف كنندگان قرارمي دهند.

علاوه برآن برروي بسته بنديهابايدعلائم اختصاري كه نشاندهنده خطرات محتويات آنهاست درج شود.درضمن درصورتيكه فرآورده شيميايي ازتركيب چندماده شيميايي متفاوت تشكيل شده باشد اسامي تركيبات موجودبايدبطوروضوح روي بسته هاقيدشود. ميزان خطرات ماده ومواردايمني وحتي پادزهرهاوروش هاي درماني بايدمشخص باشد.بااستفاده ازعلائمي كه درسطح جهاني شناخته شده اندبطور اختصار ميزان خطرات موادرامشخص مي كنند تادريك نگاه بتوان اطلاعات اوليه رادرموردآن ماده كسب نمود.يكي ازاين علائم لوزي خطرمي باشد كه تقريبا كليه اطلاعات مربوط به خطرماده

شيميايي بطوراختصار دريك لوزي كه مطابق شكل زير به چهارقسمت تقسيم مي شود، آورده شده است.

هرقسمت بايك رنگ خاص  كه مشخص كننده نوع خطرآن ويك عدد كه نشاندهنده شدت خطر آن مي باشد مشخص مي گردد.اين اعدادازيك تاچهارتقسيم بندي مي شود كه هرچه عددبزرگترباشد نشاندهنده خطربيشترماده مي باشد..

 خطرات آتش گيري:

اين قسمت بارنگ قرمز وبا حرف( F ( FLAMABILITY مشخص مي شودونشاندهنده ميزان ياشدت قابليت اشتعال ماده مي باشد.درجه بندي خطرات آتش گيري مواد بشرح ذيل مي باشد:

ــ عددصفر : اين ماده قابل اشتعال نمي باشد.

ــ عدد 1 : ماده درمجاورت گرماي نسبتازياد قابل اشتعال است.

ــ عدد 2 : ماده درگرماي متوسط به نقطه اشتعال مي رسدوخطرآتش سوزي دارد.

ــ عدد3 : ماده درشرايط هواي معمولي مشتعل  مي شود.

ــ عدد 4 : ماده داراي قابليت اشتعال بسياربالابوده ومخلوط گاز يابخارات آن درهواخطرانفجار وآتش سوزي دارد

 خطرات واكنش شيميايي :

اين قسمت بارنگ زردوباحرف( R   ( REACTION مشخص مي شودوميزان قابليت انجام فعل وانفعالات شيميايي ماده رانشان مي دهد.درجه بندي خطرات واكنش پذيري موادبشرح ذيل است:

ــ عددصفر: ماده داراي خواص ثابت است وحتي درمجاورت آتش واكنش انجام نميدهد.

ــ عدد 1 : ماده درشرايط عادي داراي خواص ثابت است.

ــ عدد 2 : دراين ماده آمادگي واكنش وعكس العمل شديد نهفته ولي ايجادانفجارشديدنمي كند.دردرجه حرارت بالا وفشارزياد شديدا واكنش نشان مي دهد.

ــ عدد 3 : دراثرضربه واصطكاك ياشوكهاي قوي ويادرمجاورت گرماايجاد انفجاروآتش سوزي شديد مي كند.اين ماده بدون دخالت عوامل ضربتي وحرارتي باآب ايجادحرارت وعكس العمل شديد مي كند.

ــ عدد 4 : ماده خاصيت آتش گيري وانفجار سريع دارد ودرشرايط متعارف وفشارمعمولي دراثرفعل وانفعالات ،ايجادانفجاروآتش سوزي مي كند.

خطرات جاني وبهداشتي:

اين قسمت بارنگ آبي وحرف (H ( HEALTH مشخص مي شودونشان دهنده شدت خطرماده براي سلامتي انسان ،حيوان  ويامحيط زيست مي باشد. درجه بندي موادازنظرخطرات بهداشتي بشرح ذيل مي باشد:

ــ عددصفر: ماده درحال اشتعال نيز خطرخاصي براي تندرستي ندارد.

ــ عدد 1 : ماده‌خطرجزئي براي بدن داردوبهتراست بااستفاده ازدستگاههاي‌تنفسي واردمحوطه شد.

ــ عدد 2 : ماده براي تندرستي خطرناك است ولي مي توان بااستفاده ازدستگاههاي تنفسي واردمحوطه شد.

ــ عدد 3 : ماده بسيارآلاينده وخطرناك است وبايد بااحتياط ودقت بسيار وباتجهيز به البسه استحفاظي ويژه بطوري كه هيچ قسمت ازبدن بااين ماده تماس نداشته باشد بااستفاده از كپسولهاي هواي فشرده واردمحوطه آلوده شد.

ــ عدد 4 :  استنشاق مقداركمي ازگاز ويابخارات متصاعدشده ازاين ماده مي تواندمنجربه مرگ شود. نفوذگاز ويامايع ازطريق البسه معمولي به بدن افرادكشنده است.

 خطرات ويژه يااطلاعات مخصوص:

اين قسمت بارنگ سفيدمشخص مي شود واطلاعات يا مراقبتهاي خاص درمورد آن ماده رانشان مي دهد. مثلا (w )نشاندهنده خطراستفاده ازآب دراطفاء حريق مي باشد. عبارت (   O X Y) نشاندهنده اكسيدكننده وعلامت ستاره(*   ) بمعني ماده راديواكتيومي باشد. واگردراين خانه هيچ چيزنوشته نشودباين معني است كه ماده هيچ خطري ندارد

واژه نامه مربوط به جداول

 KSM   :

کانتينر ظرفيت متوسط براي بارهاي فله، عبارتست ازظرفي داراي جنس سخت ، نيمه سخت ويانرم ومناسب براي حمل که :

-   حجم آن حداکثر 3000ليتراست.

-   مخصوص بارگيري وتخليه مکانيزه است.

-  قادربه تحمل بارهاي تعريف شده  درنتيجه  آزمايشاتي است که براساس شرايط ضميمه 2 SMGS انجام ميشوند ودرحين عمليات بارگيري ، تخليه وحمل واردميشود.

LSA ( LOW  SPECIFIC  ACTIVITY)   

بمعني مواد داراي اکتيويته ويژه کم مي باشد. که اين موادعبارتنداز موادراديواکتيوي که در تمامي طبيعت داراي اکتيويته ويژه محدودمي باشند. وياموادراديواکتيوي که برايشان محدوديتهاي اکتيويته ويژه متوسط محاسبه شده قائلند. براي تعيين اکتيويته ويژه محاسبه شده موادبيروني دفاع دراطراف ماده LSA به حساب نمي آيند.

اين موادبه سه گروه تقسيم ميشوند:

1-                  LSA-I  :

-  کانيهاي حاوي راديونوکليدهاي طبيعي (مثل اورانيوم وتوريم) وکنستانتره هاي اورانيومي ياتوريمي  اين کا نيها

-  اورانيوم طبيعي تابش داده شده جامد وياتوريم طبيعي ياترکيبات ومخلوطهاي جامد يامايع آنها

-  مواد راديواکتيوي که ماده قابل شکافت نبوده مقدارA2  درموردآنها محدودنمي باشد.

2-                  LSA – II  :

آب باحداكثر غلظت تريتيم وياتمامي موادديگري كه فعاليت بطورمساوي درتمامي حجم آنهاتوزيع شده ، فعاليت متوسط محاسبه شده آنها براي  مواد جامدوگازي شكل ازA2/G  5-10 بيشتر نباشد.

3-  LSA III      :  :

موادجامد( مثل ضايعات جامدشده وياموادفعال شده ) که درآنها:

-  موادراديواکتيودريک ياچند تکه ازماده جامد توزيع شده اند ويابصورت مساوي درماده جامد چسبنده (مثل بتون ، قير ،سراميک وغيره)توزيع شده اند.

-  موادراديواکتيونسبتا غيرمحلول بوده ويادرماتريس نسبتا غيرمحلول درج شده باشند به نحوي که حتي درصورت نابودي مجموعه بسته بندي ودرصورت فرورفتن کامل درآب ، ازبين رفتن موادراديواکتيو ازهربسته ، چنانچه بسته به مدت 7روز داخل آب باشد از A21/0  فراترنرود.

-  اکتيويته ويژه محاسبه شده ماده جامدمنهاي ماده حفاظت بيش از( A2/G  ) 3- 10×  2 نباشد.

(A2 عبارتست از حداکثرفعاليت ماده راديواکتيو ديگري بغيراز ماده راديواکتيو نوع خاص که دربسته بنديهاي نوع A مجازبه حمل باشد.)

بسته بندي نوع A : عبارتست از مجموعه بسته بندي تانک (مخزن) وياکانتينرهاي باري حاوي اکتيويته به مقدار حداکثر A1براي ماده راديواکتيو نوع خاص وياحداکثر A2   براي موادانواع ديگر که ساختمان آن منطبق باالزامات عمومي مربوط به همه بسته بنديها ومجموعه هاي بسته بندي ونيزالزامات تخصصي مربوط به ساختماني مندرج دربند2ضميمه 7-2 SMGS مي باشد.

 P وM وO :

 به ترتيب مخفف عبارات  پارا ومتا وارتو ميباشند که مربوط به آرايش مولکولي ماده ميباشد. چنانچه عامل مشخص کننده ماده در موادبا آرايش مولکولي حلقوي ( مثلا عامل OH درالکل هاي حلقوي) درکنارهم باشند عبارت ارتو ، اگربايک مولکول فاصله قرارگيرند عبارت متا واگربادو مولکول فاصله باشند عبارت پارا اطلاق ميشود.

شيء باسطح آلوده ( SCO)

يعني شيءجامدي که راديواکتيو نمي باشد ولي برروي سطح خودداراي موادراديواکتيواست.

دوگروه SCO وجوددارد:

الف ) SCO – I :

- دربخش دردسترس سطح  آن آلودگي تثبيت نشده متوسط به مقاديرذيل توزيع شده است:

درمساحت 300سانتيمترمربع( ويادرتمامي سطح ، چنانچه مساحت آن به 300سانتيمترمربع نرسد) کمتراز     CM2  Bq/   4  باشد.براي گسيلنده هاي بتا- وگاماداراي ضعيف ياکمتر از CM2  Bq/    4/0 باشد ، براي تمامي گسيلنده هاي ديگرآلفاو…

-  دربخش دردسترس سطح آن  ، آلودگي تثبيت شده متوسط به مقادير ذيل باشد:

درمساحت(کمتراز 300سانتيمترمربع) کمتراز  CM2 Bq/ 2 10×4  درموردگسيلنده هاي بتا وگاما و گسيلنده هاي آلفاي ضعيف ويا  CM2 Bq/ 3 10×4 براي تمامي گسيلنده هاي آلفاي ديگرباشد.

ب – SCO – II  :

شيء جامد که آلودگي تثبيت شده وياتثبيت نشده سطح آن بالاتر ازمقاديرمورداستفاده براي موادمذکور درفوق درخصوص SCO- I بوده وبرروي آن:

- دربخش دردسترس سطح  آن آلودگي تثبيت شده متوسط درسطح 300سانتيمترمربع (يادرتمامي سطح درصورتيکه مساحت آن کمتراز 300 سانتيمترمربع باشد) کمتراز CM2 Bq/ 5 10×8  براي گسيلنده هاي بتا وگاما وگسيلنده هاي آلفاي ضعيف ويا  CM2  Bq/    4 10×8  براي تمامي گسيلنده هاي آلفاي ديگر.

- دربخش غيرقابل دسترس سطح ، آلودگي تثبيت نشده ميانگين درسطح 300سانتيمترمربع(يادرتمامي سطح چنانچه مساحت آن به 300سانتيمترمربع نرسد) کمترباشد از CM2 Bq/ 5 10×8 براي گسيلنده هاي بتاوگاماوگسيلنده هاي آلفاي ضعيف ويا CM2 Bq/ 4 10×8 براي تمامي گسيلنده هاي آلفاي ديگر.

کودهاي آمونياکي ازته

- نوع A1 :مخلوطهاي همگن غيرقابل تفکيک نيترات آمونيم باافزودني هاي معدني که ازنظرشيميايي نسبت به نيترات آمونيوم خنثي بوده  حاوي حداقل 90درصد نيترات آمونيم وحداکثر2/0 درصد موادسوختني (شامل موادآلي برپايه کربن) ويا حاوي 70 تا90درصد نيترات آمونيم وحداکثر 4/0 درصد مودسوختني باشد.

- نوع A2 : مخلوطهاي همگن غيرقابل تفکيک نيترات آمونيم باکربنات کلسيم ويادولوميت حاوي حداقل 80درصد وحداکثر90درصد نيترات آمونيم وحداکثر4/0 مواد سوختني

- نوع A3 : مخلوطهاي همگن غيرقابل تفکيک نيترات آمونيم باسولفات آمونيم حاوي حداقل 45درصد وحداکثر 70درصدنيترات آمونيم وحداکثر4/0 درصد موادسوختني.

- نوع A4 : مخلوطهاي همگن غيرقابل تفکيک نيتروفسفاتي يانيتروپتاسيمي يانيترو فسفاتوپتاسيمي حاوي حداقل 70درصد وحداکثر 90 درصد نيترات آمونيوم وحداکثر 4/0درصد موادسوختني.

بسته بنديهاي U ) B ) و M ) B   )مربوط به بسته بنديهاي موادراديواکتيومي باشد .

منیع :سایت اطلاع رسانی راه آهن