کرونا؛ توفیق اجباری

شیوع ویروس کرونا در کشور هرچند همراه با تلخی ها، مصیبت ها و خسارات اقتصادی فراوانی بود اما از نگاه برخی از تحلیل گران توسعه، انقلابی را در شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور رقم زد که باید گفت انقلاب مبارکی بود.
یکی از تأثیرات مهم و مثبت کرونا، وادار کردن نظام حاکمیت به تصمیم گیری بود. در واقع یکی از توانمندی های ویژه نظام سیاسی ما در این چهل سال، «قدرت تعلیق» آن بوده است. یعنی توانایی نادیده گرفتن یک معضل و عدم تصمیم‌گیری در مورد آن و واگذار کردن حل آن بر عهده مرور زمان که نمونه های آن بی شمارند. از بلاتکلیف گذاشتن و عدم اجرای بسیاری از تعهدات بین المللی که ما عضو آنها هستیم گرفته تا بلاتکلیف نهادن بسیاری از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و ..... . اما حالا کرونا ما را به سمتی می برد که حکومت دیگر نمی‌تواند تصمیم گیری در خیلی از حوزه ها را همچنان معلق نگه دارد، که اگر همچنان رها کند به سرعت بحرانی می‌شوند. در حال حاضر یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که حکومت به سرعت باید از وضعیت تعلیق خارج شود، حل‌وفصل تنش‌های فرساینده بین ما و دیگر کشورهاست. در واقع از این پس پیامدهای کرونا، در حوزه‌های مختلف، حکومت را گام به گام به نقطه تصمیم می برد و نظام را در برابر «انتخاب»‌ قرار می‌دهد.
علاوه بر این کرونا به ما نشان داد که توزیع قدرت و تفویض اختیار در سراسر کشور چقدر مدیریت حوادث ناگهانی را آسان می‌کند و موجب عملکرد مؤثر و فعال مقامات استانی می‌شود. بنابراین باید بگوییم، حضرت کرونا، سپاسگزاریم...
در همین زمینه گفت و گویی داشتیم با حمید محمدی فاز، رئیس اداره ترانزیت و امور بین الملل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی که از عملکرد این سازمان در طی این مدت گزارش می دهد.
جلوگیری از توقف کانتینرها در مرز در کمترین زمان
محمدی در رابطه با محدودیت مرزهای خراسان رضوی و اقدامات این سازمان می گوید: خوشبختانه در مسیر افغانستان این مشکل از ابتدا وجود نداشت و تردد صورت می گرفت. اما از چهارم اسفند محدودیت تردد ناوگان در مرز ترکمنستان آغاز شد بطوریکه ابتدا تردد ناوگان ترکمن که در خاک کشور ما بودند و ناوگان ایرانی که آن طرف مرز بودند، انجام شد و پس از آن مرزهای ترکمنستان بطور کامل بسته شد و تاکنون که سه ماه از آن تاریخ می گذرد هنوز باز نشده است.
وی ادامه می دهد: در ابتدا مدیریت ناوگان ورودی در مرزها و فرامرزها را در اولویت قرار دادیم. یک سری ناوگان متوقف در مرز ها داشتیم که هدف اولیه را تخلیه این ناوگان قرار دادیم تا به دموراژ، حق توقف و خواب نخورند. خوشبختانه با تعاملی که با بخش خصوصی و دولتی در استان داشتیم، هزار و 200 ناوگانی که در مرزها متوقف بودند با تلاش انجمن حمل و نقل بین المللی استان، مساعدت گمرک و ... همه تعیین تکلیف شدند. در واقع مشکلاتی که در مرز میرجاوه پیش آمد دیگر در مرز ترکمنستان بوجود نیامد. همه ناوگان یا تخلیه شدند و ادامه مسیر با واگن انجام شد، یا مرجوع شدند به مبدأ یا تخلیه شدند و ادامه مسیر از بنادر شمالی انجام شد. این امر باعث شد از خسارت فراوانی جلوگیری شود.
محمدی به اقدام برای بازگشت ناوگانی که در فرامرزها بودند، به آسیای میانه رفته بودند و در بازگشت به محدودیت مرزها بخاطر کرونا، برخوردند نیز اشاره می کند و می گوید: ناوگان فرامرزی که در آسیای میانه متوقف بودند باید برمی گشتند و مرز نیز بسته بود. در اینجا با وزارت خارجه و سفارت همکاری خوبی داشتیم و تقریبا تمام ناوگان قبل از عید وارد شدند غیر از پنج ماشین که دیر برگشتند. متأسفانه این پنج راننده نتوانستند سریع خود را برسانند و زمانی رسیدند که مرز بسته شد. اما حدود 150 تا 200 ناوگان همه وارد کشور شدند.
تلاش برای بازگشایی مرزها و احداث داکت ضد عفونی
وی وظیفه دیگر این سازمان را پیگیری برای بازگشایی مرزها می داند و خاطرنشان می کند: بخشی از این پیگیری توسط مقامات عالی رتبه کشوری انجام شد. به این نتیجه رسیدند که ما برای بازگشایی مرزها در مرزهای سرخس و لطف آباد تونل یا داکت ضدعفونی احداث کنیم که این ناوگان ضد عفونی شوند و در خاک کشور ما و کشور مقابل تردد کنند. هم اکنون احداث این داکت ها تقریبا تمام شده است.
دمونتاژ پل فلزی سرخس
محمدی این مدت را فرصت خوبی می داند که باعث شد که دمونتاژ پل فلزی مرز سرخس انجام شود. به گفته وی با احداث داکت ها در حال حاضر شرایط هم برای احداث پل جدید و بازگشایی مرزها فراهم شده است که در این زمینه قول هایی داده شده اما هنوز هیچ تاریخ دقیقی اعلام رسمی نشده است.
پیگیری برای تخصیص تسهیلات کرونا به اهالی حمل و نقل
رئیس اداره ترانزیت و امور بین الملل اداره کل راهداری استان از پیگیری ها برای تخصیص تسهیلات کرونا خبری می دهد و اظهار می کند: تهران از ما درخواست کرده بود که لیست بیمه ها و خسارات را به آنها اعلام کنیم، اخیرا طبق مکاتبه ای که با انجمن داشتیم قرار شد خساراتی که هر شرکت متحمل شده به همراه لیست افراد تحت پوشش بیمه خود را به ما اعلام کنند تا ما به دفتر ترانزیت تهران ارسال کنیم و از آنجا پیگیری ها انجام شود. البته پیش از این نیز گزارشات به صورت مکرر به تهران ارسال شده و آنها بر اساس برداشت اولیه که داشتند الان این لیست را از ما گرفتند تا اقدامات لازم را انجام دهند.
خسارات کرونا
این مقام مسئول با اشاره به خساراتی که رانندگان و شرکت ها از شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزها دیده اند، می گوید: تبعات این خسارات یکی روی شرکت هاست و یکی روی ناوگان؛ بر اساس آمار ما سال 1398، روزانه حدود 160 دستگاه ناوگان ایرانی در آسیای میانه فعال بود که 95 تا حمل یک سره و 65 تا بصورت داخلی کار می کردند. از 218 شرکت حدود 100 شرکت هم فقط در آسیای میانه کار می کردند که از این وضعیت بطور کامل متضرر و متاثر شدند.
وی ادامه می دهد: آمار ترانزیت ورودی و خروجی آن هم فقط ناوگان ایرانی به آسیای میانه در سال 2019، حدود یک میلیون و 700 هزار تن بوده است و در سال گذشته 900 هزار تن هم در بخش جاده ای کالا به کشورهای آسیای میانه صادر کرده ایم. در حالیکه در این سه ماه این آمار صفر بوده و با مقایسه این مبالغ می توان به حجم خسارت پی برد.
برنامه برای پساکرونا
محمدی با ابراز امیدواری از جبران این خسارات پس از بازگشایی مرزها می گوید: دغدغه ما این است که در پساکرونا چون درخواست کشورها نیز بالاتر می رود، عبور و مرور ناوگان تسهیل شود و ما توقفی در مرزها نداشته باشیم.